Jeugdwerkloosheid: eigen verantwoordelijkheid of niet?

"Jonge werkzoekenden zijn vandaag het eerste slachtoffer van de slechte werking van onze arbeidsmarkt", erkent N-VA-voorzitter Bart De Wever. Dat heeft volgens hem te maken met het gebrek aan ervaring, waardoor jongeren achterop komen bij vacatures.

Het is dus niet de schuld van de jongeren zelf, laat dat duidelijk zijn. Hoe los je het probleem van de jeugdwerkloosheid dan op? De visies lopen erg uiteen.

"Dat is het gevolg van de slechte werking van onze arbeidsmarkt, de veel te hoge loonkosten en de lasten op arbeid", vindt De Wever. Hervormen is dus de boodschap, maar hoe? De Wever focust op banen: "Werk hebben is de beste weg uit de armoede." Meer jobs dus, zelfs als die jobs minder goed betaald zijn. "Arbeid betekent sociale cohesie en opwaartse sociale mobiliteit."

De Wever haalt de mosterd uit Duitsland, waar nochtans nogal wat controverse bestaat rond de zogenoemde mini-jobs en het ontbreken van een minimumloon. "Er zijn zijn inderdaad indicaties dat de armoede de afgelopen decennia licht is toegenomen in Duitsland", erkent hij. "Maar de totale armoede is in Duitsland vandaag niet groter dan bij ons."

Als liberaal legt Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten een groot deel van de verantwoordelijkheid bij de jonge werklozen zelf. "Aan de ene kant heb je veel vacatures en aan de andere kant zijn er veel mensen op zoek naar werk. We willen mensen ervaring laten opdoen zodat ze ook meteen op de werkvloer mee kunnen. Maar nog te vaak laten we werklozen gewoon met rust."

"Wij willen sneller ingrijpen en stoppen met zomaar wachtuitkeringen uit te delen aan mensen die geen moeite doen om werk te zoeken. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid opnemen", vindt Rutten. "Daarom zeg ik: wacht niet op die droomjob, maar zoek werk!"

De liberalen verwachten veel van de marktwerking zelf. "Ik ben ervan overtuigd dat werk werk creëert", zegt Rutten.

Van de wachtuitkeringen heeft Open VLD "inschakelingsuitkeringen" gemaakt. Zo worden jongeren sneller begeleid naar een job. Maar een van onze voorstellen is ook om mensen te vragen om iets terug te doen voor de samenleving als ze langer dan twee jaar werkloos zijn." Rutten denkt dan bijvoorbeeld aan twee halve dagen per week werken in een bejaardentehuis of afval opruimen."

"Ik denk dat we vooral heel voorzichtig moeten zijn met het uit de hand laten lopen van activering op een contraproductieve manier", reageert SP.A-voorzitter Bruno Tobback. Iedereen die kán werken, moet ook een inspanning leveren om te werken. Als overheid en gemeenschap investeren we daar samen in, dus moeten we daar ook samen op toezien en er desnoods druk achter zetten."

"Je mag die druk echter nooit zover laten gaan dat je iedere werkloze per se moet beschouwen als iemand die dat zelf gezocht heeft en dus maar bereid moet zijn om eender welke job aan te nemen. Op sommige vlakken zijn we aan het doorschieten in het culpabiliseren", waarschuwt Tobback.

De Vlaamse socialisten verwachten veel van het onderwijs. "Ik denk dat onderwijs een absolute prioriteit blijft", zegt Tobback. "We moeten jongeren de tijd geven om zich te oriënteren en hen de kans geven om te kiezen voor wat hen motiveert, los van het prestige of de kostprijs ervan. We moeten er ook voor zorgen dat jonge schoolverlaters werkervaring kunnen opdoen." Volgens de SP.A moet er weer vertrouwen worden gecreëerd. Anders kun je zo veel goede maatregelen treffen als je wil, ze zullen niet renderen.

Ook CD&V heeft geen pasklare oplossingen voor de jeugdwerkloosheid. "Vandaag bestaat die jobzekerheid niet meer", erkent partijvoorzitter Wouter Beke.

CD&V wil verder gaan op het pad van het eenheidsstatuut. "We moeten werkzekerheid creëren door statuten te hervormen zodat er geen problemen ontstaan als je als werknemer bediende, zelfstandige of ambtenaar wil worden", vindt Beke. "Er zou een globale sociale bescherming moeten zijn die voor alle werknemers dezelfde is, zodat je misschien niet altijd dezelfde job hebt, maar wel altijd aan de slag bent."

Ook in het onderwijs kan het beter volgens Beke. "Het aantal leerlingen in het technisch onderwijs is de voorbije tien jaar met 25 procent gedaald, terwijl er alleen al in de chemische sector 16.000 vacatures zijn voor technische jobs." Beide moeten met andere woorden beter op elkaar worden afgestemd.

"Wij denken dat jeugdwerkloosheid vooral een problematiek van het onderwijssysteem is", luidt het bij Gerolf Annemans, voorzitter van Vlaams Belang. Hij verwacht veel heil van "flexibiliseren van het onderwijs", zodat iedereen zijn vaardigheden beter kan ontwikkelen.

"Daarnaast zijn ook nog fiscale en parafiscale maatregelen nodig om jongeren te activeren", vindt Annemans. "De overheid moet een gunstig klimaat scheppen voor ondernemers." Vlaams Belang zit hier op de liberale lijn en is ervan overtuigd dat grotere bedrijfswinsten wel naar de rest van de bevolking zullen doorsijpelen.

Annemans klaagt de "rigiditeit van de Belgische arbeidsmarkt en vooral van het sociaal overleg" aan. "Op Vlaams niveau zouden we hier beter mee kunnen omspringen omdat Vlaanderen natuurlijk flexibeler is."

"Een van de problemen bij jongerenwerkloosheid is de paradox dat er overal ervaring wordt gevraagd, maar dat je die zonder een eerste job niet kan opdoen", stipt Groen-voorzitter Wouter Van Besien aan. Hij pleit ervoor om bij elke opleiding ook een stage in te plannen.

"Het grootste probleem zal bij de bedrijven liggen", denkt Van Besien. "Daar zullen we via cao's duidelijk moeten maken dat er plaatsen moeten komen. Groen wil per vijftig werknemers één stageplaats voorzien."

Het onderwijs moet vooral het onderwijs blijven voor Groen. "Het onderwijs levert gevormde en sterkere mensen af met kennis en een open blik op de wereld. De bedrijven moeten ervoor zorgen dat werknemers de taken die nodig zijn aangeleerd krijgen."

PVDA+ ziet een grotere dimensie. "Uit alle Europese onderzoeken blijkt dat er massawerkloosheid onder jongeren is, maar Europa zelf doet er niets aan. Ik word daar enorm kwaad van", zegt voorzitter Peter Mertens.

"We moeten nu ingrijpen. Dat doe je niet door de schuld bij de jongeren te leggen. En ook niet door oudere werknemers langer te laten werken. Voor Mertens is het duidelijk: "Er is momenteel een jacht op werklozen in plaats van op werkloosheid. Daarmee los je niets op."

Wat is het rode recept? "Wat we wel ter discussie moeten stellen, is het grote winstbejag van de multinationals", zegt Mertens. "Er zijn er die dit jaar een nieuw winstrecord behaald hebben. Voor hen is het allesbehalve economische crisis. Dat moet stoppen." Werk aan de winkel dus voor de politiek.

Meer informatie vindt u op de website van vzw De Ambrassade en op StampMedia.