Lentefeest, niet zomaar vrijblijvend

Mei is traditioneel de maand van de communiefeesten. Zes- of zevenjarigen en twaalfjarigen vieren dan een belangrijke mijlpaal in hun leven, in het bijzijn van hun familie en, vooral, van God. Voor wie niet gelooft in die god, is er een alternatief: het lentefeest. En dat is almaar meer in trek, ook in katholieke scholen.

"Feesten voor de vrijzinnige jeugd (voor 12-jarigen, nvdr) waren er al in het begin en zijn altijd populair geweest”, zegt Britt Ballings, educatief medewerkster bij de Humanistisch Vrijzinnige Vereniging (HVV) in Vlaams-Brabant. “Maar lentefeesten (voor 6-jarigen, nvdr) zitten echt in de lift."

Net zoals bij een communie wordt een ritueel moment in het leven van een kind gevierd. “Op zes jaar gaan ze over van de kleuterklas naar het eerste leerjaar, dat wil zeggen dat het kind een stap maakt in zijn denkwereld en dat bepaalde dingen gaan moeten. Op 12 jaar is het de overgang naar de adolescentie”, zegt Jacinta De Roeck van de Humanistische Vrijzinnige Vereniging (HVV).

Traditiegetrouw zijn lentefeesten voorbehouden voor kinderen die zedenleer volgen. De vrijzinnige feestcomités die de feesten organiseren, bestaan meestal ook uit de leerkrachten zedenleer, samen met vrijwilligers. Er is echter een stijgend aantal ouders van kinderen uit katholieke scholen dat een lentefeest verkiest boven een communiefeest. "De school wordt tegenwoordig niet meer gekozen op basis van de levensbeschouwende vakken", zegt Maarten Peeraer, vrijzinnig humanistisch consulent in Antwerpen.

Wie geen communiefeest wil, maar zijn kind geen feest en cadeautjes wil ontzeggen, zet vaak gewoon zelf iets op poten. Wie meer wil dan louter een feestje, kan aankloppen bij de vrijzinnige humanisten. "Meer en meer ouders willen aan dat feest ook een betekenis geven, zodat hun kind weet waarom het gevierd wordt”, aldus Peeraer. "Daarmee helpen wij hen."

Geen vrijblijvend feestje

Een officieel lentefeest is dus niet zomaar een vrijblijvend feestje, maar één waar waarden aan vasthangen. “Iemand die vrijzinnig is, is niet echt een vrijdenker. Die heeft ook wel morele waarden en er zijn principes: we zijn dogmavrij, we laten ons niks opleggen door goden of een bijbel, zelfbeschikking is heel belangrijk en respect voor mensenrechten”, legt De Roeck uit.

Die waarden worden ook doorgegeven aan de kinderen. “Het kind moet weten wat vrijzinnigheid is: veel respect hebben voor anderen, zonder dat daar een god bij komt. Het is meer dan alleen een mooi kleedje en cadeautjes. Er zit dikwijls een boodschap van verbondenheid in.”

Die verbondenheid komt ook sterk naar voren tijdens en in de aanloop naar het Lentefeest. Zo resulteert de voorbereiding ervan vaak in een weekend eropuit met de “feestelingen”. “Het atheneum van Kapellen en Ekeren gaan meestal op weekend met de feestelingen en dan hebben ze veel workshops waarin invulling wordt gegeven aan het feest. De leerlingen maken dan een liedje, een gedichtje of een dansje dat verbonden wordt aan een vrijzinnige waarde. Ze hebben ook al eens een spiegel versierd: dat toont hun individualiteit, hun eigenheid”, zegt Peeraer.

Niemand blijft in de kou staan

Om praktische redenen kan een kind uit een katholieke school soms niet deelnemen aan het officiële lentefeest. “Het is een groepsgebeuren en het is nodig dat een kind dat in een andere school zit een beetje bij de groep hoort en mee repeteert met de anderen”, zegt Jacinta De Roeck. Bovendien is het feest niet zelden een samenwerking tussen verschillende scholen uit de regio. “Onlangs hadden we een feest dat uit zijn voegen was gebarsten en dan moest het aantal deelnemers gewoon worden beperkt”, zegt Britt Ballings.

Toch kan elk kind een lentefeest krijgen, zoniet in groep, dan wel individueel. Daar zorgen de Huizen van de Mens voor. Het aantal mensen dat bij hen komt aankloppen, is dit jaar voor het eerst gestegen. Heel wat mensen kennen de weg naar ons nog niet. Ik ken ouders die maanden hebben moeten zoeken voordat ze ons vonden“, zegt Maarten Peeraer. (Wie de weg zoekt, kan terecht op www.demens.nu, nvdr). De consulenten van de Huizen van de Mens proberen de individuele aanvragen zoveel mogelijk te groeperen, om het groepskarakter van de feesten te behouden, maar ook om aan de stijgende vraag te kunnen voldoen.

Een feest op maat van de feesteling

Elk lentefeest is als het ware maatwerk. “Het wordt gemaakt op maat van de feesteling", zegt Maarten Peeraer. "Ik praat met de ouders en met het kind, ik ga na wat zijn hobby’s zijn, wie hij of zij is en dat gebruik ik om samen met de ouders iets uniek te maken. Zo organiseerde ik onlangs een individueel Feest van de Vrijzinnige Jeugd voor een jongen die een fervente voetballer was. Toen heb ik een voetbal genomen als voorwerp om te gebruiken. Alle aanwezigen gaven een wens, of een eigenschap, een sterk punt van de feesteling af en hij schreef dat dan op zijn voetbal.”

De overgang wordt op heel verschillende manieren gesymboliseerd. “Door een grote rol papier springen”, bijvoorbeeld. Of een symbolisch cadeau van de ouders: een sleutelhanger met de naam van de feesteling in gegraveerd én de huissleutel. “Als teken van meer verantwoordelijkheid.”

“Ook heel leuk is om ouders in de viering te laten vertellen aan hun kind wat zij van hem of haar geleerd hebben. Want als ouder verander je ook door je kinderen. Ze leren hun ouders iets. En dat is enorm ontroerend.”

Dat die werkwijze aanslaat, bewijst de reactie van de grootouders van een van de feestelingen wiens feest Peeraers mee organiseerde. “Zelfs de “vastgeroeste” grootouders hebben moeten toegeven dat dit een meer geslaagde manier was om de overgang naar volwassenheid te vieren.”

Toch wil Peeraer niet gezegd hebben dat een lentefeest beter is dan een communiefeest. “Onze vieringen zijn niet tegen iets. We zijn er voor mensen die niet gelovig zijn maar die meer willen dan een gewoon feest. We willen hen helpen om hun eigen invulling te geven aan de overgang die ze beleven. Het is een positief iets.” De tijd dat het lentefeest nog een echt anti-katholiek feest was, is dus definitief voorbij.

Eva Van dyck

Meest gelezen