"Geen enkele provincie heeft zo veel inwoners"

Deze week is week van de vrijwilliger. Eén op de zeven Vlamingen blijkt te "vrijwilligen" of vrijwilligheidswerk te doen. Wie zijn deze nobele burgers? Welk vrijwilligerswerk voeren ze uit? Waarom doen ze het? Eva Hambach van de vzw Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk maakt het voor u duidelijk.

"In Vlaanderen zijn er ongeveer 900.000 mensen die vrijwilligerswerk doen", weet Eva Hambach. "We zijn daarmee geen koploper in Europa, maar we doen het verre van slecht." In de Scandinavische landen, in Groot-Brittannië of in Nederland blijkt vrijwilligerswerk veel meer voor te komen. "Wellicht heeft dat te maken met culturele - protestantse - verschillen", denkt Hambach. "Maar in het geval van Groot-Brittannië heeft het ongetwijfeld ook te maken met minder goed ontwikkelde sociale voorzieningen."

Maar waar vinden we al die Vlamingen die "vrijwilligen"? "De populairste sectoren zijn de welzijnssector en de sportsector", legt Hambach uit. "Vrijwilligerswerk vind je in ziekenhuizen, rust- en verzorgingstehuizen, in de jeugdsector, maar ook in allerlei sportclubs."

Jongeren tussen 18 en 24 jaar oud blijken gemiddeld 3 uur en 29 minuten per week vrijwilligerswerk te doen. Bij ouderen tussen 65 en 75 jaar is dat zelfs 5 uur en 42 minuten per week. "Het valt op dat ouderen vandaag langer vrijwilligerswerk blijven doen", weet Eva Hambach, "hoewel ze als groep nog ondervertegenwoordigd zijn."

Ook de traditionele rollenpatronen vinden we terug in het vrijwilligerswerk. "Vrouwen zie je vaker in een verzorgende rol, terwijl mannen eerder zullen kiezen voor een rol waarbij ze beslissingen kunnen nemen of voor een vrijwilligersjob in een sportclub."

Vrijwilligers: velen onder ons krijgen er geregeld mee te maken. Bij een opname in het ziekenhuis bijvoorbeeld, of als zoonlief zich inschrijft in een voetbalclub, of als u met uw baby naar Kind en Gezin moet. De waaier aan vrijwilligerswerk is erg breed. "Eén op de zeven Vlamingen, of zo'n 900.000 mensen, doet vrijwilligerswerk", zegt Eva Hambach. "Geen enkele Vlaamse provincie telt zo veel inwoners."

"Het moet vrijwillig blijven"

"De rol van vrijwilligers in de maatschappij wordt groter", zegt Hambach. "Het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk promoot dat, maar we hebben wél een belangrijk principe: het moet vrijwillig blijven."

Meteen komen we bij een actueel discussiepunt. "Nogal wat politici pleiten ervoor om werklozen of leefloners te activeren, en dan komen we bij het thema van gedwongen vrijwilligerswerk." Voor Eva Hambach mag vrijwilligerswerk niet worden gelijkgesteld met activeren. "Geef het dan een andere naam", vindt ze. "Vrijwilligerswerk kan het probleem van de arbeidsmarkt niet oplossen."

Toch zijn er raakvlakken. "Denk maar aan een project met vrijwillige buurtbemiddelaars", zegt Hambach. Is dat geen rol voor de ordediensten? Schiet de maatschappij hier niet tekort? "Ik weet dat niet zo zeker. Waarom zouden vrijwilligers hier geen rol kunnen spelen?" De scheidingslijnen zijn met andere woorden niet altijd duidelijk. "Het is een moeilijke balans", geeft Eva Hambach toe.

"Vrijwilligerswerk heeft een inspanningsverbintenis, geen resultaatsverbintenis", vindt ze. "Als organisaties die met vrijwilligers werken ook met zogenoemde verplichte vrijwilligers moeten werken, wringt dat langs alle kanten. Anderzijds is het voor zulke organisaties ook niet makkelijk om te weigeren, want ze zijn soms afhankelijk van overheidssubsidies."

De constructie met verplichte vrijwilligers ligt duidelijk moeilijk voor  het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk. "We zijn er niet mee gediend als ze zoiets vrijwilligerswerk noemen", zegt Eva Hambach.

"Vrijwilligers doen hun vrijwilligerswerk graag omdat ze vinden dat ze zich zo nuttig maken in de maatschappij", geeft ze mee. "Bij verplichte vrijwilligers neemt de overheid net dat plezier weg." Wellicht is de term "gemeenschapsdienst" beter in het laatste geval. Kwestie van de zaken duidelijk en gescheiden te houden.

Voor meer informatie over vrijwilligerswerk kunt u terecht op de website van Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw.

Meest gelezen