30 jaar na de Falklandoorlog
Op 19 maart 1982 hesen een veertigtal Argentijnse burgers hun vlag op het onbewoonde eiland South Georgia dat tot de Falklands behoorde. Het leek een ludiek protest, maar op 2 april kwam het tot een echte invasie van Argentijnse troepen die het kleine Britse garnizoen op de hoofdeilanden tot overgave dwongen.
De inval kwam als een schok. In Argentinië werd de gevreesde militaire dictatuur plots populair. De junta van generaal Leopoldo Galtieri wierp zich in eigen land en in Latijns-Amerika op als "bestrijder van het Europese kolonialisme".
In Groot-Brittannië werd de verovering aangevoeld als een vernedering, maar Londen versaagde niet. De Conservatieve premier Margaret Thatcher -verzwakt door haar harde aanpak van de economische crisis- kon niet toegeven zonder haar carrière in rook te zien opgaan.
Het alternatief was een erg riskant militair avontuur op de vooravond van de winter in de Zuidelijke Atlantische Oceaan. Meteen stuurde Thatchers regering met steun van de oppositie een vloot met twee vliegdekschepen, fregatten en onderzeeërs uit naar de Falklands, 12.000 kilometer van huis.
Oorlog in de lucht en op zee
In de weken dat de Royal Navy opstoomde, was er nog ruimte voor een diplomatieke oplossing. De VN-Veiligheidsraad eiste de Argentijnse terugtrekking, maar Galtieri weigerde. De Europese Gemeenschap vaardigde sancties uit tegen Argentinië.
De Amerikaanse president Ronald Reagan zat in een moeilijk parket en probeerde te bemiddelen tussen Thatcher en Galtieri, twee belangrijke bondgenoten in de Koude Oorlog. Geen van beide kampen kon evenwel nog terug zonder gezichtsverlies en Reagan (links) koos tenslotte (diplomatiek) voor de Britten.
Intussen voerde de Britse luchtmacht vanop het eiland Ascunsion de eerste aanvallen op de Falklands (nu Malvinas) uit met Vulcan-bommenwerpers voor de lange afstand. Op 21 april heroverden de Britten het afgelegen South Georgia en kon Thatcher een eerste symbolische overwinning op haar hoed steken.
De komende weken kwam het tot hevige gevechten op zee en in de lucht. De Britse marine verloor zes schepen (links) en tientallen mensenlevens door aanvallen van Argentijnse vliegtuigen met Franse Exocet-raketten. Bij de ondergang van het Argentijnse schip Belgrano kwamen 223 opvarenden op. Door het slechte weer gingen vliegtuigen aan beide kanten verloren en de publieke opinie in Londen begon te twijfelen aan de oorlog.
Van landing tot herovering
Op 21 mei 1982 ontscheepten meer dan 4.000 Britse commando's en infanteristen nabij San Carlos (links) op het oostelijke hoofdeiland van de Falklands. De herovering was begonnen.
Vanuit die bruggenhoofden moesten de Britten evenwel doorheen een bergachtig en kaal terrein zich een weg vechten naar de hoofdstad Port Stanley op de andere kant van het eiland. Het werd een harde strijd, want de 10.000 Argentijnen wilden zich niet zonder slag of stoot overgeven. Anderzijds waren die geïsoleerd door de Britse maritieme blokkade van de eilanden.
Op 14 juni capituleerden de Argentijnse troepen in Port Stanley, de hoofdstad van de Falklands. Op 20 juni werd de Union Jack gehesen op de Zuidelijke Sandwicheilanden, het laatste gebied dat tot dan toe nog Argentijns was.
Thatcher wint, Argentinië ook
De korte, maar bitsige oorlog was een triomf voor de Britse premier Thatcher. Ze had grote risico's genomen, maar ze had haar slag thuisgehaald. Het liet haar toe haar ingrijpend economisch hervormingsbeleid in Groot-Brittannië voort te zetten.
Vreemd genoeg profiteerden de meeste Argentijnen ook van de nederlaag. De militaire dictatuur kwam een jaar later ten val en moest de plaats ruimen voor een democratisch verkozen president. Toch blijft ook in het democratische Argentinië onvrede over de verloren "Malvinas" sluimeren en de voorbije weken was dat duidelijk merkbaar. De aanwezigheid van oliereserves in de wateren rond de Falklands, maakt de kwestie er niet makkelijker op
De grote verliezers waren de families van de 255 Britse en 649 Argentijnse militairen die er gesneuveld zijn. Drie vrouwelijke inwoners van de Falklandeilanden kwamen ook om.
Schotse archipel nabij Zuid-Amerika
De Falklands liggen op 480 kilometer voor de Argentijnse kust. In de 18e eeuw eisten Britten, Spanjaarden en Fransen ze op, al waren de eilanden niet permanent bewoond. In 1828 bouwde Argentinië er een paar wankele nederzettingen, maar in 1833 hees de Britse marine er de vlag en werden de eilanden Brits.
Er wonen nu iets meer dan 3.100 mensen, de meesten van Schotse afkomst. De ruige eilanden en het barre weer doen erg Schots aan en in het wapen van de Falklands prijkt trots een schaap; essentieel voor de economie van de eilanden. De eilanden geven echter ook recht op erg rijke visgronden en olierijkdommen onder zee.
Jos De Greef