De andere kant van de zon: overleven in crisistijden
"De meeste toeristen die naar Griekenland komen, zullen niet veel merken van de crisis", zegt Bruno Tersago, correspondent in Athene. "De meesten van hen brengen hun vakantie door in grote hotels op de eilanden, of ver weg van de steden."
Zelfs in de hoofdstad Athene lijkt alles op het eerste zicht vrij normaal. "Veel armoede blijft verborgen, want er heerst een taboe op", legt Tersago uit. "Wie geld heeft, laat dat graag zien. Wie niets heeft, sluit zich op."
Hoewel. "In Athene zie je heel veel daklozen die snuffelen in vuilnisbakken", zegt Tersago. Wie geen geld heeft om voedsel te kopen, moet er op een andere manier zien aan te raken. "Je ziet ook vaak daklozen die hun hele hebben en houden in een winkelkarretje vervoeren. Wellicht typisch voor Griekenland zijn de mensen die papieren zakdoekjes per stuk verkopen aan wachtende chauffeurs bij verkeerslichten."
En dan zijn er nog de vele drugsverslaafden. Sisa heet het nieuwe "wondermiddel". Met die "cocaïne voor de armen" word je niet alleen high en agressief, de drug is ook levensgevaarlijk. Een shot sisa kost maar 1 à 2 euro, maar na een paar maanden kun je er al aan sterven. Voeg daarbij dat nogal wat afkickklinieken hebben moeten sluiten omdat de overheid er geen geld meer voor heeft, en je krijgt een ideaal recept voor sociale miserie.
Het eldorado blijkt een lege doos
"Griekenland ligt in de eerste lijn voor vluchtelingen uit Afghanistan, Irak en Syrië", zegt Bruno Tersago nog. "Vaak stranden die eerst op een Grieks eiland voor de Turkse kust, en van daaruit proberen ze als verstekeling met een ferry richting Athene te reizen."
Veel vluchtelingen ontvluchten het oorlogsgeweld in eigen land, maar vaak zijn ze ook op zoek naar een beter leven op het Europese continent. Griekenland is hun eerste halte, maar toont zich niet bepaald gastvrij. Allicht hadden veel vluchtelingen zich hun eerste kennismaking met Europa enigszins anders voorgesteld.
De voorzieningen voor de -vaak illegale- vluchtelingen zijn ondermaats, voor zover ze al bestaan. Ook dat heeft te maken met de slechte financiële toestand van de Griekse overheid, voor wie die "gelukzoekers" duidelijk geen prioriteit zijn.
Voeg daarbij de toegenomen vreemdelingenhaat in Griekenland, waar de neonazistische partij Gouden Dageraad dezer dagen vrij sterk vertegenwoordigd is in het parlement. Gouden Dageraad spint garen bij de crisis en de gevolgen voor de kleine man en legt de schuld voor al dat onheil vooral bij de immigranten. "Griekenland voor de Grieken" luidt de partijslogan. In Athene en verschillende andere steden hebben partijleden al verschillende raids tegen migranten uitgevoerd. Er is zelfs al gedreigd met raids tegen ziekenhuizen en crèches.
"Saudade" in Portugal
Heimwee en melancholie, in Portugal hebben ze daar één woord voor: saudade. Wellicht hebben heel wat Portugezen vandaag heimwee naar betere tijden, want ook hier hebben de economisch crisis en de loodzware besparingen diepe wonden geslagen in de maatschappij.
"Eigenlijk heeft Portugal een permanent crisisbeeld", zegt Pascal Paulus, die al sinds 1986 in Lissabon woont. "Het gewaarborgd minimumloon bedraagt hier om en bij de 480 euro en het gemiddelde loon ligt hier ver onder de 1.000 euro. Dus is de parallelle economie, gekoppeld aan overlevingsstrategieën, goed ingeburgerd en geen typisch verschijnsel van de huidige crisis."
De werkloosheid in Portugal piekt als nooit tevoren. "Sinds vorig jaar zijn er effectief 230.000 werkplaatsen verloren gegaan, en de werkloosheid is niet hoger omdat jonge Portugezen massaal het land verlaten", zegt Paulus. "De laatste tien jaar zijn 600.000 mensen weggetrokken, het laatste jaar alleen al waren dat er 130.000."
In uw vakantieoord in de Algarve zal u het allicht niet zien, maar in steden als Lissabon of Porto is de verarming wel degelijk zichtbaar. "Er zijn veel meer mensen die bedelen en veel meer mensen die hun voedsel halen bij de gaarkeukens", legt radiocorrespondent José da Silva uit. "Vaak zijn dat mensen uit de verarmde middenklasse."
"Uit cijfers blijkt ook nog dat supermarkten minder verkopen en dat er minder getankt wordt aan de benzinepompen", weet Da Silva nog. "Veel Portugezen gaan ook niet meer of minder vaak op vakantie. De mensen blijven meer thuis, waardoor de files in Lissabon minder lang zijn geworden." Dat laatste is dan misschien een van de weinige positieve gevolgen van de economische malaise.
