"‘De vrouwen van India zijn wakker geworden. Nu de mannen nog."

Nog tot 12 mei zijn er verkiezingen in India, bijna een miljard mensen (830 miljoen) brengen hun stem uit. Anderhalf jaar geleden werd de wereldpers opgeschrikt door een verkrachtingszaak in India. Sindsdien rinkelen de telefoons ononderbroken bij "Helpline 181". De ophef over de zaak heeft vrouwenrechten en veiligheid voor vrouwen ook op de politieke agenda gezet. VRT-journalisten Veerle de Vos en Stefan Blommaert zijn heel de week in India, dit is hun dagboek.

Khadija Faruqui neemt me mee naar boven, op de derde verdieping van het gebouw van de regering van Delhi – die bijna 14 miljoen inwoners onder haar bevoegdheid heeft. Hier in een klein lokaal zonder ramen zitten vier vrouwen voor een telefoon en een computerscherm (zie foto).

De telefoons rinkelen quasi ononderbroken."Helpline 181" werd opgericht na de verkrachtingszaak, nu anderhalf jaar geleden, die de wereldpers haalde. Een 23-jarige studente werd urenlang verkracht en mishandeld op een bus door een groep mannen. Tien dagen later zou ze in een ziekenhuis in Singapore overlijden aan haar verwondingen. Het bleek het topje van de ijsberg te zijn, het aantal gerapporteerde gevallen van seksueel misbruik – tot voor kort een taboe in India - steeg dramatisch.

"Deze verkrachtingszaak was een soort trigger", zegt Pamela Philipose, een journaliste en voorvechtster van vrouwenrechten in India. Het is niet alsof er vroeger minder seksueel geweld was. Zeker vrouwen van de laagste kaste, de Dalits, zijn altijd slachtoffer geweest.

Lijst van klachten niet van de minste

Khadija Faruqui stelt me voor aan haar team. "Alle vrouwen die hier werken zijn zelf het slachtoffer geweest van een of andere vorm van seksueel of huiselijk geweld. De bedoeling is dat ze een luisterend oor bieden aan die vrouwen die bellen én aan hen passend advies geven."

En de zaken waarvoor vrouwen bellen zijn niet de minste. Boven de computerschermen hangt een lijst (zie foto) met mogelijke klachten en hun respectieve afkortingen. Ik lees "ontvoering", "aanval met zuur", "bruidsschat geweld", "doodsbedreigingen", "geweld door de ordediensten". De lijst gaat nog een eind verder.

"Dit zijn zaken waar vrouwen altijd al mee te maken hebben gehad", zegt Pamela Philipose. India is nog altijd een heel patriarchale samenleving, waar vrouwen toebehoren aan hun man en de schoonfamilie. Maar omdat vrouwen mondiger worden en ook zelfstandiger, komen de ze zaken nu aan de oppervlakte."

"Helpline 181" werd opgericht ter nagedachtenis van "Nirbhaya", het anonieme slachtoffer van de verkrachtingszaak die zoveel emoties losmaakte. Wekenlang was er protest in de straten van Delhi. "Ik denk nog vaak aan haar", zegt een van de jonge vrouwen die aan de telefoon zit. "Maar ik ben trots dat we hier de hulp bieden die zij toen niet had. Ze heeft nog geprobeerd te bellen, voor ze haar telefoon afnamen."

Patriarchale denkwijze

Volgens Pamela Philpose legde Nirbhaya's verkrachtingszaak ook een aantal breuklijnen bloot in de Indiase samenleving. "Het slachtoffer was een jonge studente uit de nieuwe middenklasse, die haar eigen toekomst wilde uitstippelen. Ze ging met haar vriend ‘s avonds laat nog naar de film. De mannen die haar verkrachten waren straatarme migranten van het platteland, die buiten dat nieuwe, welvarende India vielen. Voor hen was hun slachtoffer een vrouw die gestraft moest worden omdat ze durfde aan het traditionele verwachtingspatroon te ontsnappen.

De ophef over de zaak heeft vrouwenrechten en veiligheid voor vrouwen ook op de politieke agenda gezet, het is een belangrijk thema in de verkiezingscampagne. Maar Pamela Philipose is niet erg optimistisch: "Alle politici zeggen nu dingen als "stem op ons want wij zullen jullie beschermen, wij zullen zorgen voor jullie veiligheid". Maar daar hoor je weer dezelfde patriarchale denkwijze. Wat vrouwen willen is meer vrijheid, het recht op fysieke integriteit , het recht om ons te kleden en te bewegen zoals we willen. Maar om dat ter realiseren hebben we wellicht quota nodig voor vrouwelijke politici. En dat zal iets zijn voor de volgende verkiezingen."

Khadija Faruqui ziet toch redenen tot optimisme. "De dingen veranderen, zeker en vast. Vrouwen in India zijn wakker geworden. Nu is het aan de mannen van India om te veranderen."

Meest gelezen