De Crem: "We zijn altijd transparant geweest"
Het uitgelekte rapport over de NAVO-acties in Afghanistan bevat 75.000 documenten en daar blijkt ook wat informatie bij te zitten over de acties van de Belgische soldaten.
Uit de documenten zou blijken dat in november 2007 Belgische ontmijners naar onveilig gebied zouden zijn gestuurd in het zuiden, in de provincie Uruzgan. In België werd publiekelijk echter in alle toonaarden ontkend dat de Belgen opdrachten zouden moeten uitvoeren in dat onveilige gebied. Voor het eerst geeft men nu ook toe dat Belgen actief waren in het zuiden, maar de communicatie daarover blijft verwarrend.
"Het klopt dat Belgen actief zijn geweest in Uruzgan", zegt Ingrid Baeck, woordvoerster van Defensie, in een interview aan VRT-radio. "Een viertal ontmijners zijn overgevlogen geweest om een controle te doen van eventuele aanwezige explosieven naar aanleiding van een VIP-bezoek (het is niet bekend wie de VIP was, red). Men wilde toen een beroep doen op de expertise van de Belgische militairen. Ik wil wel benadrukken dat dit onder de vorige legislatuur was en dat deze operatie zeker doorgesproken was." Baeck ontkent dan weer de operatie in "Het journaal" van VRT.
Een ander incident dateert van na de aanstelling van minister van Defensie Pieter De Crem (CD&V) in juni 2009. Een aanval tegen Belgen blijkt nu toch erger te zijn dan toen hier is voorgesteld. Het ging niet om 1 aanval van een uurtje, maar om 6 aanvallen en er zou wel een Belg gewond geraakt zijn, in tegenstelling tot eerdere berichten. Bovendien zouden de Belgen zich hebben moeten terugtrekken omdat ze geen munitie meer hadden. "Dat is een incident geweest dat heel wat stof heeft doen opwaaien", aldus Ingrid Baeck.
"Minister De Crem heeft hierover gecommuniceerd. Ook in de opvolgingscommissie Buitenlandse Opdrachten heeft de minister uitvoering tekst en uitleg gegeven en achteraf is dat ook gebeurd in plenum. Het is wel zo dat niet alle informatie toen onmiddellijk publiek bekend is gemaakt. Dat komt enerzijds omdat kort na zo'n incident niet alle gegevens bekend zijn en anderzijds zijn een deel van die gegevens absoluut vertrouwelijk in het kader van de operationele veiligheid", aldus Baeck.
Volgens Baeck heeft Defensie ook geleerd uit het incident. "We hebben na dit incident het geweer van schouder veranderd en een ander communicatiebeleid gevoerd", zegt Baeck, die wel hekelt dat de informatie op het internet is verschenen. "Dat is onverstandig want het is een beetje spelen met de veiligheid van onze mensen ter plaatse."
De Crem stuurde bij na juni 2009
Intussen heeft De Crem gereageerd op de hele zaak. Hij ontkent dat de Belgische militairen in Afghanistan op veel gevaarlijker terrein worden ingezet, dan hun mandaat toelaat.
"Er zijn nu en dan wel eens incidenten, en dat weet iedereen ook," zegt De Crem. Hij wijst erop dat de transparantie erg groot is, en dat er sinds 1 juli 2009 elke week een perspunt is. Die beslissing om wekelijks een perspunt te houden, kwam er net na een erg onrustige maand juni met verschillende incidenten.
De Crem geeft toe dat die junimaand een rol heeft gespeeld in het aanpassen van de communicatiestrategie. "Vanuit het departement, en niet vanuit het kabinet, heeft men toen gezegd "we willen de mensen niet nodeloos ongerust maken." Ik vond dat niet zo'n goede communicatie. Ik heb toen beslist om het over een andere boeg te gooien."
De Crem ontkent met klem dat Defensie informatie zou achterhouden. "Wij houden altijd de transparantie hoog." Al zegt hij wel nog dat het soms moeilijk is om een evenwicht te vinden tussen te veel informatie vrijgeven en de veiligheid van de militairen garanderen. "Met die beperking moeten we rekening houden."
"De Crem hield veel verborgen voor de Kamer"
Oppositielid Dirk Van der Maelen (SP.A) zegt dat dit incident bewijst wat hij altijd beweerd heeft: "Namelijk dat de minister van Defensie de zaken minimaliseerde. Elke keer dat hij terugkwam uit Afghanistan had hij het over een goednieuwsshow, maar ik heb samen met andere waarnemers altijd gesteld dat de zaken van kwaad naar erger gingen."
"De documenten die nu gelekt zijn bewijzen dat ik en de rest van de oppositie gelijk hadden toen we stelden dat Pieter De Crem veel verborgen hield voor de Kamer."
Oppositiepartijen SP.A en Groen! willen dat minister De crem morgen of ten laatste volgende week klaarheid schept over de Belgische operaties in Afghanistan. Ze eisen dat hij uitleg komt geven in de bevoegde Kamercommissie.