The Disunited States of America

Zes steden op amper vier weken tijd: van East Coast over Midwest to Down South and Far West. Meer dan 23.000 kilometer afgelegd en alles samen zo'n 30 uur in het vliegtuig. Het was me het tripje wel. Maar ongemeen boeiend en verantwoord interessant.

Als ik al iets dacht te kennen van de Verenigde Staten, dan moet ik dat beeld op zijn minst bijstellen. Meer dan voorheen besef ik nu dat de Verenigde Staten van Amerika echt wel bestaan uit verschillende staten met hun eigen tradities, gewoontes, maar ook met hun eigen wetgeving en beleid.

De culturele verscheidenheid tussen al die staten is natuurlijk minder groot dan wat we in Europa aantreffen, maar toch aanzienlijk genoeg om de verkiezing van een gemeenschappelijke president een uitdaging te noemen.

Inwoners van Texas denken totaal anders over de rol van de staat en een regering dan de stedelingen in New York. Op zich geen onoverkomelijk probleem, ware het niet dat de verschillen soms zo groot dreigen te worden, dat je gerust over de "verdeelde staten van Amerika" kan spreken.

De media en vooral tv maken onmiskenbaar deel uit van een politieke cultuur die geneigd is om alle maatschappelijke vragen tot zwart-wit tegenstellingen te vernauwen. Je bent vóór of tegen een wetsvoorstel, pro of contra Obama, links of rechts, liberal or conservative... Voor conservatieven is er FOX News, voor progressieven MSNBC, tussenin heel weinig...

In de top drie van meest gewaardeerde titels in journalistiek Amerika prijken niet voor niks twee Britse monumenten: BBC en The Economist. Alleen The New York Times kan nog enigszins wedijveren, hoewel sommige Republikeinen die krant ook al een "te progressief" etiket opkleven.

Op zich is een pluriform medialandschap niet per definitie problematisch als alle stemmen aan bod komen en de media-consument beseft welke stem hij hoort. Alleen, ik kreeg in de Verenigde Staten meer en meer de indruk dat nieuwsmedia zichzelf niet eerlijk voorstellen.

Ze zijn niet "fair and balanced" en ze brengen niet altijd "news and facts". Integendeel, als journalistiek meer is dan het herhalen van clichés of het bevestigen van vooroordelen, dan zijn de Amerikaanse media in meer dan één bedje ziek. Hopelijk is dit geen tendens die de oceaan overwaait.

Nog alarmerender is het gebrek aan "common ground for fact-checking". Vroeger hadden links en rechts Amerika hun eigen opiniemakers die de actualiteit door hun gekleurde bril bekeken, maar toch nog uitgingen van dezelfde feiten of waarden. Zelfs dat lijkt vandaag op de helling te staan.

Conservatief en progressief Amerika eisen niet alleen hun eigen media en opiniemakers op, maar ook hun eigen feiten. Elke studie over migratie, elke economische statistiek, elke jobstijding, gewoonweg alle uitspraken, resultaten en cijfers staan ter discussie. Ofwel is de studie niet correct uitgevoerd, ofwel is die gemanipuleerd, ofwel bestaat er een andere (en natuurlijk betere) versie... Kortom, elk heeft recht op zijn eigen feiten.

Het gebrek aan gemeenschappelijke uitgangspunten zorgt voor een democratie in sluimer-modus. Niemand luistert nog naar de tegenpartij want die vertelt toch leugens. Meningen worden als feiten weergegeven en slogans verdringen de nuance.

Burgers lezen geen krant meer en kijken niet naar een genuanceerd televisienieuws, maar kiezen voor de blog van hun favoriete opiniemaker en stellen hun tv-toestel af op de niche-zender die hun geloof predikt. Voor waar, een problematische toestand voor een politicus die bruggen wil slaan tussen rijk en arm, gelovigen en atheïsten, stedelingen en plattelandsbewoners.

De taak van president is er met andere woorden niet makkelijker op geworden. De burgers verwachten instant oplossingen. Zij beschouwen de uitvoerende macht als een macht die moet uitvoeren wat zij denken. Dat zo' n proces compromis-bereidheid en tijd vraagt, zal hen worst wezen. Het moet nu gebeuren.

Een president die de wereldeconomie niet op vier jaar tijd kan ombuigen, is een sukkel. Een presidentskandidaat die toegeeft aan de 47% minderbedeelden, een zwakkeling. De Amerikanen beseffen dat de discussies zwaarder worden en de toon verhardt. Dat maakt hen bezorgder en somberder over hun toekomst. Toch geloven de meeste Amerikanen die ik ontmoette nog in de kracht van hun exceptioneel land. God bless America, divided or not!

Steven Decraene