"Intelligente en boeiende tentoonstelling"

Het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst (S.M.A.K.) in Gent heeft de intelligente en boeiende tentoonstelling van de Roemeen Adrian Ghenie onderdak verleend. En het is een uitstekend idee van de vrienden van het museum dat zij het grootste werk, de installatie "Dada room" hebben aangekocht (foto bovenaan).

De Roemeense kunstenaar Adrian Ghenie (foto) is er nog maar 33, maar zijn werken bevinden zich in de grote internationale collecties. Gelukkig werd hij bij ons tijdig opgemerkt zodat privéverzamelaars en musea, waaronder het M hka, het Museum voor Hedendaagse Kunst Antwerpen, een werk van Adrian Ghenie in de verzameling hebben. Het S.M.A.K. in Gent wijdt nu een expositie aan de kunstenaar.

Op de eerste verdieping zijn grote schilderijen, kleine portretten en de mooie installatie "Dada room" te zien. Die imposante "Dada room" wordt door de Vrienden van S.M.A.K. aangekocht, zo bevestigde voorzitter Philippe Leeman ons telefonisch.

Het werk is een prachtige aanvulling voor de vaste collectie van het S.M.A.K. Tijdens de persvoorstelling vertelde Adrian Ghenie minzaam “dat de "Dada room" wel een installatie mag genoemd worden, maar ook een groot schilderij. Zie je hoe alle kleuren met elkaar corresponderen?”, opperde hij.

Deze kamer - opgebouwd in een Black Box of zwarte doos - (foto) is een bijna levensgroot model van de First International Dada Fair die in 1920 in een Berlijnse huiskamer werd gehouden.

Het is geen pure reconstructie, Adrian Ghenie voegt op een subtiele manier autobiografische en artistieke connotaties toe. De Duitse herder is dominant aanwezig (een verwijzing naar het terreurregime van Nicolae Ceaucescu, veronderstellen we) en de geschilderde ontplofte atoombom is een hint naar de gruwelen van de geschiedenis van de laatste eeuw.

En is Adrian Ghenie een dadaïst? Daarop krijgen we geen rechtstreeks antwoord: “Wat ik bewonder bij de dadaïsten is dat zij alles bij hun kunst konden betrekken, zoals de readymades (een alledaags voorwerp wordt uit zijn context gehaald en opgetild tot kunst, bv een fietswiel op de barkruk of een urinoir, YJ)."

"Voor mijn werk maak ik niet meteen een groot plan; ik zoek voorwerpen en afbeeldingen bij elkaar en bouw zo beetje bij beetje aan de uiteindelijke afbeelding.”

Geconcentreerde composities

Adrian Ghenie werkt keihard aan de research en de voorbereidingen van zijn werken. De "Dada room" heeft hij eerder al uitgewerkt als acryl en collage op papier. Het is fraai te zien hoe hij de dadaïstische aandoende schilderijen in de definitieve uitwerking naar zijn picturale hand heeft gezet.

In de andere zalen verwijst Ghenie regelmatig naar dada: "Duchamp" (olie en acryl op doek ); "Duchamp’s funeral I" (monumentaal werk, acryl en olie op doek - foto); en "Dada is dead" (olie op doek ).

Het zijn allemaal schilderijen die met de grootste zorg zijn vormgegeven, gecomponeerd en geschilderd. En zoals steeds maakt Ghenie enkele voorstudies, collages en goeie probeersels. Die zijn niet te zien op deze expositie, maar enkele ervan staan fraai afgebeeld in een recent boek over Ghenie dat door de toonaangevende internationale uitgeverij Hatje Cantz op de markt werd gebracht.

Ghenie kwam in zijn geboortestad Baia Mare slechts sporadisch in contact met Westerse kunst. De dictatuur verhinderde import van Westerse boeken. Vrije televisie-uitzendingen en internet waren helemaal uit den boze. Wanneer Ghenie voor twee jaar naar Wenen kan, ontdekt hij het verleden van de West-Europese schilderkunst met zijn talrijke –ismen. Gretig neemt hij alles in zich op en kneedt het tot zijn zo eigen en individuele stijl.

De interpretatie van het geheugen

Een van de machtigste werken op de expositie is "The collector I" (foto) of de verzamelaar. Het is Göring (de tweede man na Hitler in het nazistische Duitsland) gezeten in het rode pluche. Hij is geflankeerd door ontelbare schilderijen, zowel aan de muur als op de grond.

De kijker heeft het raden naar wat de doeken uitbeelden, het aantal telt. Op een voorstudie bracht Ghenie zelfs "digitale blokjes" aan op enkele afbeeldingen. Van de "Collector" heeft Ghenie enkele "afgeleiden" gemaakt: gestapelde schilderijen (Hitler kon het niet laten cultuurhistorische schatten te plunderen), Göring achter een tafel met dronken blik starend naar een werk…

En de manier waarop hij de verven aanbrengt, getuigt van een sterke visie: krachtige lagen zowel met penseel als met mes aangebracht, soms strak, dan uitdeinend, waarbij hij de techniek van de dripping, waarbij de verf bewust uitloopt, niet schuwt.

De Tweede Wereldoorlog is een van zijn geliefde thema’s. Zo verbeeldt hij zich een droom waarin hij – Adrian Ghenie is in zijn werk dikwijls aanwezig als protagonist – bezoek krijgt van de Führer of Hitler zelf. "That Moment" (foto) is dan weer een poging om de zelfdoding van Eva Braun en Hilter te visualiseren. Dit is een moment uit de geschiedenis waarvan geen fotografische of filmische afbeelding bestaat.

Adrian Ghenie toont in Gent schilderijen die gedragen worden door een fascinatie voor zowel de gruwelen van de geschiedenis (oorlog, dictatuur, vervolging) als de hilarische kantjes, zoals de slapstickcinema met zijn talrijke en vermakelijke taartgevechten of grapjes van Laurel en Hardy. En net deze vrolijke taferelen maken Ghenie geen kunstenaar van de duisternis, maar wel van de donkerte die soms opklaart door de gulhartige humor.

Ghenie leeft en werkt momenteel in het mekka van de hedendaagse kunst, Berlijn, ooit de hoofdstad van het Duitse Rijk.

Adrian Ghenie

tot 27 maart 2011

Stedelijk Museum voor Actuele Kunst, Gent

www.smak.be

Meest gelezen