"Eerste zin van Groot Dictee was fout, maar dat was de bedoeling"

Die eerste zin van het Groot Dictee, die was toch fout? Taaladviseur Ludo Permentier legt uit hoe Kees van Kooten in het Groot Dictee gisteravond bewust wat fouten had gestopt. "Het was multitasken op een niveau dat nog nooit gezien is, iets wat eindredacteurs elke dag moeten doen."
Kees van Kooten smokkelde fouten in het dictee.

"Na koffie gedronken te hebben, begon het Groot Dictee." Dat was de eerste zin van de eerste paragraaf van het Groot Dictee gisteravond. "Maar die zin is toch fout?", zo meldden enkele luisteraars van "Hautekiet" ons. "Het dictee kan toch geen koffie drinken?"

"Dat klopt, die eerste zin was bewust fout", legt Ludo Permentier (foto in tekst) uit. Hij is taaladviseur bij De Standaard en bij de Nederlandse Taalunie, en hij zit in de jury van het Groot Dictee. "Maar als je de hele eerste paragraaf leest, dan wordt het ook uitgelegd." In een moeilijk verstaanbare zin weliswaar, maar Permentier parafraseert: "Hoewel er als sinds 1940 een boekje bestaat dat al die fouten beschrijft, worden ze nog altijd gemaakt door journalisten."

Na koffie gedronken te hebben, begon het Groot Dictee.
Niettegenstaande de taalcriticus Charivarius zijn macedoine "Is dat goed Nederlands?", die verrukkelijke thesaurus vol linguïstische bêtises, publiceerde in 1940, zou het journaille anno hodie een raillerend exposé van onze pennenstrijd alsnog met dit piteuze zinnetje kunnen initiëren.

Fouten met een knipoog

Ook in de derde zin zit een foute flard: "Vanavond irriteren wij ons aan spelfouten". Dat moet natuurlijk ergeren zijn. "Maar dat was ook bewust met een knipoog voorgelezen", zegt Permentier.

En daar draaide de hele tekst van Kees van Kooten, auteur van het 24e Groot Dictee, dan ook om: de taalfouten die we nog altijd maken. Want er was een primeur dit jaar: vanaf de vierde zin moesten de deelnemers ook de grammaticale en andere fouten onderlijnen. Ze moesten de zinnen dus wel opschrijven zoals ze werden voorgelezen, maar konden ook punten winnen of verliezen door de fouten al dan niet te herkennen.

"Het was multitasken op een niveau dat nog nooit gezien is in het Groot Dictee, en dat is ontzettend moelijk", vertelt Permentier. "Kees van Kooten heeft drie niveaus in zijn tekst gestopt. Ten eerste moest je de zinnen begrijpen, een typische tekst van Kees van Kooten, vol rare woorden. Ten tweede moest je goed proberen te spellen. En ten derde moest je er ook de fouten nog uithalen."

"Elke keer merken we bij het Groot Dictee dat niemand eigenlijk weet waarover de tekst gaat. Iedereen stopt blijkbaar al zijn of haar energie in het juist spellen. Dat multitasken is iets wat eindredacteurs voortdurend moeten doen: niet enkel letten op de inhoud en hoe iets verteld wordt, maar ook op de spelling en de taal. Het is dus erg moeilijk, en nu hebben de deelnemers van het dictee daar ook eens kennis mee gemaakt."

Meest gelezen