Steeds meer winkels ruilen stad in voor de rand
In 5 jaar tijd is de totale winkeloppervlakte in Vlaanderen met 12 procent gestegen tot 12,5 miljoen vierkante meter. Die vinden we vooral in de winkelcentra aan de rand van steden en ketens langs gewest- en invalswegen. Het aanbod aan winkelgebied is daar met maar liefst 145 procent gestegen.
In de stedelijke winkelkernen daarentegen blijft de stijging van het aanbod beperkt tot slechts 2,2 procent. Meer zelfs, veel steden en gemeenten zien de leegstand fors toenemen. In 5 jaar tijd een stijging met 66 procent, tot ruim 900.000 vierkante meter. Gemiddeld 11 procent van de winkels staat leeg, met op sommige plaatsen uitschieters tot 35 procent.
"Detailhandel is een tanker die moeilijk te keren is"
Volgens Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) blijkt uit de cijfers dat de detailhandel voor belangrijke uitdagingen staat. "De detailhandel is een tanker die moeilijk te keren is. Maar we willen die Copernicaanse omwenteling op winkelgebied doorzetten. We willen het zwaartepunt van het winkelen weer in de kernen leggen."
Hij verwijst naar de Ikea-wet, een federale bepaling over de vestiging van grote handelszaken. Binnenkort wordt dat een bevoegdheid van de regio's. De Vlaamse regering denkt onder meer aan een vestigingsbeperking in niet-kerngebieden. Een provincie zou bijvoorbeeld een moratorium op baanwinkels kunnen invoeren.
"Vooral inzetten op de kwaliteit"
Willem de Laat van Idea Consult, het bedrijf dat het onderzoek uitvoerde, zijn er nog andere manieren om de verschuiving van de binnenstad naar de rand te doorbreken. "Wat wij lokale besturen willen adviseren, is inzetten op kwaliteit. Niet streven naar nog méér winkels, nog méér oppervlakte."
Het gaat dan niet alleen om basistaken zoals het aanleggen van goede wegen, maar ook inspelen op de verwachtingen van de consument. "Bijvoorbeeld kinderopvang en speelgelegenheden. Dat zijn zaken die we tegenwoordig wel in shoppingcentra zien en waar steden en gemeenten nog een beetje achterlopen."
Het winkelgebied autovrij maken kan ook, maar is voor kleinere gemeenten niet haalbaar, zegt De Laat. "Daar vinden de mensen het juist belangrijk om in de buurt van de winkels te kunnen parkeren. Dat hoeft niet per se in de winkelstraat zelf te zijn, maar toch wel dichtbij."