Binnenland Economie

Wie mag er kiezen, en wie zijn de kandidaten?

Meer dan 1,58 miljoen werknemers uit de privé kunnen de komende weken hun stem uitbrengen voor de sociale verkiezingen in hun bedrijf. Of je aangesloten bent bij de vakbond of niet. Is er stemplicht? Wie zijn de kandidaten? Kan ik dat zelf zijn?

Mijn bedrijf organiseert sociale verkiezingen. Maar ik ben niet bij een vakbond. Kan ik stemmen?

Ja. Iedereen die werkt in een bedrijf waar sociale verkiezingen zijn, kan stemmen. Elke werknemer zal een oproepingsbrief ontvangen om te kunnen stemmen. Een lidkaart van een vakbond is dus niet nodig. De bedrijven hebben de keuze om de brieven uit te delen op het bedrijf of op te sturen naar het thuisadres van de werknemer. 

Moet ik stemmen?

In theorie wel. Zoals bij politieke verkiezingen krijgt elke stemgerechtigde een oproepingsbrief. Op de brief staat: “Om de afvaardiging die zal worden verkozen, een werkelijk vertegenwoordigend karakter te geven, hebben alle werknemers tot plicht aan de stemming deel te nemen.”

Maar het gaat meer om een morele verplichting, want er zijn geen sancties als je niet stemt. Ongeveer 70 procent van de stemgerechtigden heeft gestemd bij de vorige sociale verkiezingen in 2008.

Ik ben bij een vakbond. Moet ik op mijn vakbond of op een kandidaat van mijn vakbond stemmen?

Neen. De stemming is geheim.

Ik ben arbeider, op wie kan ik allemaal stemmen?

De verkiezingen worden georganiseerd per kiescollege (arbeider, bediende, jongeren, kaderleden). Dus een arbeioer zal alleen een kieslijst met arbeiders krijgen. Binnen dat kiescollege kunnen 3 vakbonden kandidatenlijsten indienen. Deze verkiezingen heeft de liberale vakbond ACLVB lijstnummer 1, de christelijke vakbond ACV nummer 2 en de socialistische vakbond nummer 3.

Enkel voor kaderleden voor de verkiezing van de ondernemingsraad is er nog een andere vakbond die een lijst kan indienen, namelijk de NCK, de Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel. Enkel kaderleden kunnen dus op deze kandidaten stemmen.

In welk kiescollege zit ik?

Om de kiescolleges te bepalen, wordt het bedrijf ingedeeld volgens het principe arbeider, bediende, jongere (jonger dan 25 op dag van verkiezingen) en kaderleden. Je contract bepaalt tot welke categorie je hoort, of je leeftijd in het geval van de jongeren. Er gelden wel minima om een apart kiescollege te kunnen vormen.

Om een apart kiescollege te vormen, moeten er mintens 25 arbeiders, bedienden of jongeren  in het bedrijf werken. Voor kaderleden geldt een minimum van 15 personen in het bedrijf, maar zij kunnen alleen een mandaat krijgen in de ondernemingsraad, niet in het comité PB.

Als de minima niet gehaald worden, zal een gemeenschappelijk kiescollege worden gemaakt. Bijvoorbeeld als er maar 10 jongeren werken in een bedrijf en er slechts 5 kaderleden zijn. De jongeren zullen opgedeeld worden bij de arbeiders en de bedienden al naargelang hun statuut. De kaderleden worden bij de bedienden geteld.

Ik ben bediende, maar wil graag op een arbeider stemmen, kan dat?

In principe niet. Bedienden moeten kandidaten kiezen uit hun eigen kiescollege. Arbeiders kiezen voor arbeiders. Als er aparte kiescolleges zijn voor jongeren en kaderleden, mogen ook zij alleen binnen hun eigen college kiezen.

In sommige bedrijven is het wel mogelijk dat er geen verschillende kiescolleges zijn en er een gemeenschappelijk kiescollege komt. Dat is het geval in bedrijven waar overwegend arbeiders of bedienden werken, en weinig jongeren of kaderleden zijn. Dan kan een bediende voor een arbeider stemmen en omgekeerd.

Bijvoorbeeld een kantoor met 85 bedienden onder wie 7 jongeren, en 15 arbeiders en 3 kaderleden. Er zijn niet genoeg arbeiders (minimum 25), jongeren (minimum 25) of kaderleden (minimum 15) om een aparte categorie te vormen.

Een andere uitzondering is de categorie jongeren. Als er minstens 25 werknemers jonger zijn dan 25 in het bedrijf, vormen de jongeren een apart kiescollege, los van het feit of ze arbeider of bediende zijn. Een jongere-bediende kan dan op een jongere-arbeider stemmen en omgekeerd.

Kan ik mij kandidaat stellen, en hoe?

Als je bedrijf sociale verkiezingen organiseert, kan je jezelf kandidaat stellen onder bepaalde voorwaarden. Wie zich kandidaat wil stellen, moet zich op de kandidatenlijst van een van de vakbonden zetten. Je zal ook lid moeten zijn/worden van die vakbond.

Een lijst met "onafhankelijken" of op een lijst als "onafhankelijke" gaan staan, is niet toegelaten, zoals dat soms gebeurt bij politieke verkiezingen. Ook een lokale vakbond oprichten, specifiek voor je bedrijf, zoals een lokale lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen, kan niet.

Kan ik mij nu nog kandidaat stellen?

Neen. De vakbonden moeten hun definitieve lijst indienen twee weken voor de verkiezingen. Die termijn is nu afgelopen.

Andere FAQ's over de sociale verkiezingen

Wat zijn dat, sociale verkiezingen?

 

Welke bedrijven houden sociale verkiezingen?

Wanneer mag ik stemmen en hoe doe ik dat?

Anke Fransen

Meest gelezen