Van verontwaardiging tot ontgoocheling - Bruno Tersago

Maar op 25 mei 2011 brak het langverwachte protest dan toch uit, en de traditie wil dat het gebeurde naar aanleiding van een spandoek op de Puerta del Sol in Madrid waarop stond “Roep niet te hard. De Grieken slapen.” Voor het eerst organiseerden alle protestgroepen zich. Eerst een paar tienduizenden, maar toen bleek dat ze dag na dag bleven komen, groeide dat aantal aan tot bijna 100.000. Protesten in andere Griekse steden volgden.

Ze noemden zichzelf de “aganaktisméni” – de verontwaardigden. En ze waren voornamelijk verontwaardigd over het gedrag van hun politici. Dagelijks stonden ze “kleftes(dieven)” te roepen naar het Griekse parlementsgebouw. “Breng het gestolen geld terug”, was de voornaamste eis.

Hoe langer het protest duurde, hoe meer het zich organiseerde. Er werd een tentenkamp opgesteld, elke avond hielden mensen toespraken over hoe een echte democratie er uit zou moeten zien. Er was zelfs een heus radiostation opgezet en er was een eigen website. Partijpolitieke vlaggen werden geweerd, dit was een beweging vanuit de basis. Steun kwam er van belangrijke figuren zoals de Griekse componist Mikis Theodorakis. De overheid liet aanvankelijk begaan en bij de bevolking leefde het gevoel dat hier misschien wel iets aan het groeien was.

Tot op 28 juni, toen Griekenland plat lag wegens een 48-uren staking. Op 29 juni moest een nieuw besparingspakket door het parlement worden geloodst en de druk op de regering Papandreou was enorm. De oproerpolitie greep bijzonder gewelddadig in, joeg de verontwaardigden in de gangen van de Atheense metro en gooide er toen traangasbommen achteraan. Het hele Syntagmaplein werd schoongeveegd, en de wapenstok werd gretig gebruikt. Politie op motorfietsen achtervolgde de mensen in de toeristische straatjes van Plaka en Monastiraki.

Er knakte iets. Er volgen nadien nog wel andere protesten maar de sfeer werd grimmiger. Families, grootouders, ouders en kinderen kwamen niet langer naar Syntagma.

Twee jaar later vragen velen zich af of het protest iets uitgehaald heeft. Sinds de talrijke protesten staan er bijna constant nadarafsluitingen voor het parlementsgebouw en bij het minste protest is de oproerpolitie massaal aanwezig met traangas en de wapenstok.

De aganaktisméni bestaan nog, maar het betreft enkel nog een harde kern. De website van destijds is uit de lucht. Er is nog wel een blog, maar daar wordt maar heel sporadisch meer gepost. De protesten zijn afgenomen en als er nog een betoging of een staking is, wordt die maar matig opgevolgd.

De Grieken zijn moebespaard, moebetoogd, maar ze zijn vooral gedesillusioneerd. Alle protest wordt met geweld in de kiem gesmoord, en velen zijn bang voor de repressie. Dat betekent niet dat er berusting is, maar het protest uit zich ondertussen op andere manieren.

De opkomst van Gouden Dageraad moet voor een deel in dit kader worden gezien. De twee partijen die Griekenland decennialang hebben geregeerd en die door de Grieken verantwoordelijk worden gehouden voor de schuldencrisis, PASOK en Nea Dimokratia, regeren nu samen. Beide partijen waren altijd goed voor minstens 70-75% van de stemmen. Nu moet de kiezer op zoek naar een alternatief.

Velen hebben dat gevonden in de extreem-linkse oppositiepartij SYRIZA. Anderen zien in deze partij te veel parallellen met PASOK en zoeken hun heil aan de rechterkant van het politieke spectrum. Daar heeft Nea Dimokratia alle fracties opgeslokt om zich in juni 2012 van de verkiezingsoverwinning te verzekeren, en enkel Gouden Dageraad blijft nog over. Die partij liet voor de verkiezingen al weten dat ze “de dieven in het parlement zou gaan aanpakken”, waarmee ze uitdrukte wat vele aganaktisméni op het Syntagmaplein een jaar eerder eisten. De 14% die de partij onlangs in een opiniepeiling behaalde, komt dus zeker niet enkel van racisten en fascisten, wat de opkomst van de extreem-rechtse partij er niet minder onrustwekkend op maakt.

Op 25 mei is het dus precies twee jaar geleden dat de aganaktisméni de straat op kwamen. In de sociale media is opgeroepen om samen te komen op het Syntagmaplein om 19u.

Dergelijke oproepen zijn er in het verleden al wel vaker geweest, en hoewel de facebookpagina’s veel “vind ik leuk’s” weten te vergaren en de hashtags op twitter worden gedeeld, bleef de opkomst altijd aan de magere kant. Zo was er afgelopen maart nog een oproep, maar uiteindelijk kwamen slechts 300 verontwaardigden opdagen, minder dan de manschappen van de opgetrommelde oproerpolitie.

Verwacht wordt dat het op zaterdagavond ook zo’n vaart niet zal lopen. De verontwaardigden van destijds zijn veel meer de ontgoochelden van vandaag.

(De auteur is correspondent van de VRT in Griekenland.)