Leve de republiek! - Jos Bouveroux

Terwijl het land en de media blijk geven van een Koningsgekte wil ik hier een pleidooi houden voor een republiek. Je moet maar durven. Maar het is mijn diepste overtuiging en die laat ik niet ondersneeuwen door een tijdelijk fenomeen.
opinie
Opinie

Ik ben er namelijk zeker van dat we te maken hebben met een opstoot van koningsgezindheid, die weer snel zal verdwijnen. Als het stof weer gaat liggen zal al vlug blijken dat we weer tot de orde van de dag overgaan.

Oh, ik weet wel dat er talrijke bezwaren tegen een republiek zijn. Dit land zou niet meer bestaan zonder Koning, wordt gezegd. Maar dat belet me niet om principieel te pleiten voor een republiek. Wat is daar mis mee? Een erfelijke monarchie staat haaks op de democratie. Een staatshoofd moet verkozen worden door het volk. Zo simpel is dat.

Elk normaal land in de wereld wordt bestuurd door een verkozen staatshoofd. In de voorbije tientallen jaren zijn er talloze landen ontstaan. Welk daarvan koos voor een monarchie?

Het is niet omdat wij een uitzondering daarop zijn, dat wij het beter weten. We hebben gewoon geluk gehad dat onze Koningen niet weggespoeld zijn door oorlogen en revoluties. Al was het bij de Koningskwestie kantje boordje….

Beurtrol

Een erfelijke monarchie in de 21 ste eeuw aanhouden is een aberratie; het is een miskenning van alle democratische waarden waarin we geloven. We worden wel goed genoeg bevonden om een parlement te verkiezen en dus een regering te vormen, maar voor een staatshoofd zouden we dat niet kunnen. Telkens wordt gewezen op het speciale karakter van dit land. Wie zou de staat moeten leiden? Een franstalige of een Vlaming?

Wel, als dat het probleem zou zijn: laat ons dan een beurtrol afspreken. Daar kan ik mee leven. Overigens zou dat staatshoofd in mijn ogen een louter protocollaire functie hebben. Alle macht ligt bij de federale regering en de deelstaten. Dit is geen pleidooi voor separatisme. Zeker niet. We hebben er alle belang bij een goed functionerend federaal niveau te houden. Trouwens, met de verder schrijdende Europese eenheid is separatisme uit den boze. Maar een erfelijke monarchie zeker ook. Naarmate we meer macht afstaan aan het Europese niveau, lijkt een monarchie nog meer op een anachronisme. Bovendien rijdt elke erfelijke monarchie zich wel eens vast. Al was het maar dat een aangewezen troonopvolger een psychische of een fysische afwijking zou kunnen vertonen.

Afpakken

Wat we nu doen met de Koning is eigenlijk niet goed. We nemen zoveel mogelijk macht van hem af en laten hem op zijn Paleis verkommeren. Hij gaat door het leven als een wandelend voorbeeld van niets doen met een royale wedde. Zou het dan niet beter zijn om meteen klare wijn te schenken en de functie meteen af te schaffen? Het zou ons nog geld opleveren ook.

Ik weet wel dat er praktische bezwaren zijn. Wie gaat optreden in tijden van regeringscrisis? Wie staat er boven alle partijen om als een neutrale scheidsrechter op te treden? Een president kan dat evengoed. In de praktijk zou die worden aangewezen door de grootste Vlaamse of franstalige partij. Het hoeft niet meteen de voorzitter te zijn van die partij. Wel moet de man of vrouw perfect tweetalig zijn en de steun krijgen van een meerderheid in het parlement. Dat kan toch geen probleem zijn. Er lopen in dit koninkrijk toch voldoende mannen en vrouwen rond die dat zouden kunnen? In Nederland komt de Koning er niet meer aan te pas. Daar wordt de Kamervoorzitter belast met de consultaties rond de regeringsvorming.

Ik pleit ervoor om bij beurtrol iemand aan te wijzen die voldoende moreel gezag heeft om de taak van president op zich of haar te nemen. Is dat surrealistisch? Kijk dan eens even naar Duitsland waar dat systeem perfect werkt. Louter omwille van de democratie zouden we naar zo’n systeem moeten evolueren. Liever dan de Koning wat bevoegdheden af te pakken.

(De auteur is oud hoofdredacteur van VRT-nieuws.)

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen