"Onderwijs in joodse scholen vaak niet in orde"

In Antwerpen zijn er 14 scholen die gesubsidieerd worden door de Vlaamse overheid. Zij moeten dus werken volgens de richtlijnen en de eindtermen die de overheid opstelt. In totaal zitten er zo'n 2.600 leerlingen in de 14 gesubsidieerde scholen.

In de "Koppen"-reportage klagen 3 leerkrachten van de Jesode Hatora-school aan dat de school alsmaar meer radicaliseert. Zo mag er niet gepraat worden over andere godsdiensten of de evolutieleer. Dat zijn nochtans essentiële onderdelen die leerlingen moeten beheersen, willen ze de eindtermen halen die de Vlaamse overheid opstelt.

Eindtermen zijn minimumdoelen op vlak van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes die de overheid als noodzakelijk en bereikbaar acht voor een bepaalde leerlingenpopulatie. De overheid controleert de scholen ook dat ze de juiste methode gebruiken om erop toe te zien dat leerlingen die eindtermen ook halen.

Sommige joodse scholen censureren de handboeken die gebruikt worden in het onderwijs. "Er is een lijst met alle censuurafspraken per handboek en per vak die de censuurcommissie ons geeft in het begin van het jaar", zegt ex-leerkracht Hilde Wynen van Jesode Hatora. 

"Bijvoorbeeld bij het schooltaalwoordenboek zie je dat het woordje liefde moet worden zwart gemaakt. Hier staat dat het woord meisje moet worden vervangen door werk. Verliefdheid moest worden vervangen door geluk."

"Voor mijn eigen boek van Spaans moest ik bijvoorbeeld op tekeningen blote benen (foto) of een omhelzing zwart maken. Uit het handboek geschiedenis zijn enkele delen uitgescheurd zoals de prehistorie, de Egyptische kunst en Egyptische godsdienst, de evolutie van de mens. De censuur is echt op alle niveaus voelbaar."

Volgens recent gepensioneerd leraar Bruno Bosschaert heeft de censuurcommissie niet altijd bestaan en is ze zeker niet altijd zo streng geweest. "Het waren volgens mij enkele moeders van leerlingen die ooit bij elkaar zijn gekomen - al dan niet in opdracht van de school - om bepaalde dingen na te kijken en na te lezen. Dat is uitgemond in een echte censuurcommissie."

De directie van Jesode Hatora wilde zelf niet reageren voor de camera. Oud-directeur Freddy Hofman (rechts op foto in tekst) zegt dat de school geen andere keuze heeft dan de boeken te censureren. "Wij moeten ons behelpen met de boeken die bestaan. Dat zijn boeken van uitgeverijen die door alle scholen gebruikt worden en die moeten wij noodgedwongen op een aantal dingen aanpassen. Dat noemt men dan censuur, maar inhoudelijk wordt dat niet aangepast."

Over het uitscheuren van hoofdstukken in de geschiedenisboeken zegt Jacky Belz (links op foto in tekst) van de inrichtende macht van de school dat de leerstof uit de ontbrekende delen wel gegeven worden in "de les joodse godsdienst. Daarin wordt onze godsdienstvisie over heel deze materie aan onze kinderen uitgelegd."

Ondanks de schriftelijke bewijzen zegt de school dat "er nooit een probleem is geweest met woorden als liefde of verliefdheid". Hofman stelt dat de woorden misschien wel geschrapt zijn uit boeken uit de lagere school, of op initiatief van de leerkracht zelf als het boeken uit het secundair betreft. Dat de schrappingen gebeuren op bevel van de censuurcommissie: "ik kan het me niet voorstellen", aldus Hofman.

Door de censuur is het moeilijk om nog de eindtermen te halen, dat stelt een leerkracht die nog werkt in de Jesode Hatora-school. "Volgens de leerplannen moet je de jeugd klaarstomen voor de maatschappij", getuigt de leerkracht anoniem. "Ze moeten zelfdenkend zijn, zelfredzaam zijn en eigenlijk alles wat naar die dingen neigt, werd eerder afgeknot. Het waren dingen die we niet mochten bereiken."

Ook de Vlaamse schoolinspectie stelt dat enkele joodse scholen door de censuur de eindtermen niet meer halen. "Wij waren van de censuur op de hoogte en dat heeft er ook toe geleid dat de inspectie een negatief advies heeft gegeven aan twee scholen", zegt Jean-Louis Leroy van de Vlaamse onderwijsinspectie. "Eén school is dan een privéschool geworden en de andere school is met een andere vzw opnieuw gestart."

Ex-leerkracht Hilde Wynen zegt dat ze tijdens de 10 jaar dat ze in Jesode Hatora gewerkt heeft, nooit een inspecteur van de Vlaamse overheid heeft gezien. Leroy stelt dat de school wel doorgelicht is in 2001 en dat de school toen een gunstig advies heeft gekregen voor 1 jaar. Normaliter moet de inspectie het jaar erop terugkeren naar de school voor een nieuwe inspectie. Leroy laat in een interview in "De ochtend" op Radio 1 in het midden of dat in 2002 ook gebeurd is.

"Er zijn wel regelmatig inspecties in die scholen. Die doorlichtingen staan ook op internet. De inspectie geeft een advies over de erkenning en bijhorende subsidies, maar het is de minister die beslist om een school te sluiten", zegt Leroy. Leroy stelt ook dat het geen eenvoudige keuze is om een school te sluiten.

"Als een school wordt gesloten, zijn de leerlingen daar het slachtoffer van. Maar als de scholen open blijven, kunnen wij daarnaartoe blijven gaan met inspecteurs. Vroeger moesten we de scholen allemaal gelijk behandelen, nu kunnen we sneller naar die scholen teruggaan en op die scholen een scherper toezicht houden, maar het heeft ook te maken met religieuze en culturele overtuiging van een groep die van oudsher al altijd op zichzelf besloten is. De maatschappij moet zich afvragen wat ze daarmee wil doen. Trekken we onze centen terug en zeggen we: doe maar wat je wil in privéonderwijs of zeggen we: we gaan daar toch blijven en een oogje op houden om de leerlingen ook leerkansen te geven in het leven."