Wel verkozen, maar geen mandaat: 90% wil regels

Op de gemeentelijke kieslijsten staan heel wat ministers en staatssecretarissen. Aangezien zij hun huidige mandaat niet kunnen combineren met een functie als burgemeester, schepen of OCMW-voorzitter, zullen velen van hen de gemeentelijke kelk aan zich laten voorbijgaan, indien ze worden verkozen.

Maar is er dan geen sprake van kiezersbedrog? En zijn er geen regels nodig om meer duidelijkheid te verschaffen, alsook een zekere politieke deontologie? Negen van de tien kandidaten in het onderzoek vinden van wel. Zo vindt 46 procent dat de kandidaten verplicht het mandaat zouden moeten opnemen waarvoor ze het laatst werden verkozen. 44 procent is van mening dat kandidaten op voorhand hun intenties kenbaar moeten maken: zullen ze het mandaat waarvoor ze zich verkiesbaar stellen, wel opnemen?

Slechts 8 procent vindt dat er niets moet gebeuren: een aantal dat stijgt tot 15 voor Vlaanderen en zakt tot 6 procent in het Waals Gewest en zelfs tot 3 procent in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De Vlamingen blijken dus het minst bereid om iets te veranderen.

De verschillen tussen de gewesten zijn echter minder uitgesproken dan die tussen de partijen. Zo blijken slechts 4 op de 10 bevraagde N-VA-kandidaten en 2 van de 10 PS-kandidaten voorstanders van verandering. Bij de Vlaamse en Franstalige groenen vinden 7 op de 10 kandidaten dan weer dat het verplicht moet worden om het laatste mandaat op te nemen waarvoor iemand verkozen werd.

Sinds de verkiezingen in 2006 wordt in het Waals Gewest de kandidaat die de meeste voorkeurstemmen behaalde op de lijst die de meeste stemmen kreeg automatisch de burgemeester. Op voorwaarde dat de partij het tot in de meerderheid schopt, uiteraard. In Vlaanderen is het nog steeds de Vlaamse regering die de burgemeester benoemt. Dat kan dan iemand zijn die minder voorkeurstemmen kreeg dan een medekandidaat. 

Een meerderheid van de kandidaten blijkt nu voorstander van een veralgemening van het Waalse systeem om te bepalen wie de burgemeester wordt. 30 procent wil dat het gemeenteraadslid met de meeste stemmen binnen alle lijsten die deel uitmaken van de meerderheid burgemeester wordt. 28 procent geeft de voorkeur aan de sterkste kandidaat binnen de sterkste lijst van de lijsten die deel uitmaken van de meerderheid. 36 procent is geen voorstander van het systeem van automatische benoeming.

In Vlaanderen zijn de meningen over het onderwerp sterk verdeeld – met evenveel voorstanders als tegenstanders van de invoering van dergelijk systeem - terwijl in Brussel 70 procent voorstander is. Vooral de MR, Ecolo en Open VLD zijn pro, terwijl de PS, N-VA en SP.A minder gewonnen zijn voor het systeem.