Britse regering wil drie-ouder-embryo's toelaten

Nu is het nog verboden de genen van menselijke eicellen of embryo's te veranderen bij een ivf-procedure en met de nieuwe regels zou Groot-Brittannië het eerste land worden dat zoiets toelaat.

Mitochondriale ziekten komen voor wanneer de mitochondriën, organellen die belangrijk zijn voor de stofwisseling en de energievoorziening van de cel, niet goed werken. Veel van dergelijke aandoeningen worden veroorzaakt door mutaties in de genen van de mitochondriën. Mitochondriën hebben hun eigen genen en ze worden enkel doorgegeven langs de eicellen, dus langs de moeder.

Onderzoekers hebben nu technieken ontwikkeld om het genetisch materiaal van een eicel met aangetaste mitochondriën, over te brengen in een donor-eicel met gezonde mitochondriën. Die eicel wordt dan bevrucht met sperma van de vader en heeft dus dna in de kern van de vader en de moeder, en mitochondriaal dna in de eicel van de donor.

Studies bij dieren en in cel-modellen zijn zo succesvol gebleken dat een aantal geleerden zeggen dat ze de techniek bij menselijke patiënten willen proberen. In 2011 is de Britse regering begonnen met het evalueren van de wetenschappelijke en ethische kwesties in verband met de procedure. Een aantal panels gaven de techniek een voorzichtig groen licht, en vorig jaar zei de regering dat ze regels zou voorstellen die de techniek zouden toelaten en een aantal beperkingen opleggen.

In het voorstel dat de regering vandaag gedaan heeft, zou de procedure enkel toegelaten worden voor vrouwen die een zeer grote kans hebben om mitochondriale ziekten door te geven aan hun kinderen. Er wordt ook bepaald dat de donor van de gezonde mitochondriën geen ouderschapsrechten kan laten gelden op een kind dat als resultaat van de techniek geboren wordt. Donoren en ontvangers zouden anoniem blijven, al zouden ziekenhuizen wel ontmoetingen kunnen regelen als beide partijen daarmee instemmen. 

Het publiek kan commentaar geven op de voorstellen tot 21 mei en het ministerie van Gezondheidszorg zal die commentaren in overweging nemen, en vervolgens een definitief voorstel voorleggen aan het parlement. 

Overigens wordt de procedure ook in de Verenigde Staten bekeken. Gedurende een tweedaagse ontmoeting heeft een adviescomité van de Food and Drug Administration gediscussieerd over de nieuwe techniek.

Mitochondriën zijn organellen, kleine orgaantjes in de cel, die suikers en vetten oxideren, verbranden dus, en daardoor energie leveren. Ze hebben twee membranen, een glad buitenmembraan en een geplooid binnenmembraan. Het is op de plooien van dat binnenste membraan, die cristae genoemd worden, dat de chemische reacties plaatsvinden die de energie produceren.

Algemeen wordt aangenomen dat mitochondriën oorspronkelijk, net als chloroplasten - de bladgroenkorrels bij planten -, vrijlevende primitieve bacteriën waren die in een vroeg stadium van de evolutie in symbiose zijn gaan leven met hun gastheer. Dat wordt de endosymbiontentheorie genoemd.

Mitochondriën hebben dan ook hun eigen dna, dat verschillend is van dat van de gastheer. Het dna van de mitochondriën wordt enkel doorgegeven langs de kant van de moeder, aangezien in een bevruchte eicel enkel mitochondriën zitten van het cytoplasma van de moeder. Het cytoplasma is het "eiwit" van de cel, de dooier is de kern. De mitochondriën van de vader worden afgebroken in de eicel en hun dna overleeft dus niet.

Het mitochondriale dna blijft redelijk stabiel in de menselijke bevolking en het wordt dan ook gebruikt om onderzoek te doen naar het ontstaan en de verspreiding van de mens. Zo is men er achter gekomen dat 150.000 jaar geleden "mitochondriale Eva leefde", de recentste gemeenschappelijke matrilineaire voorouder van alle nu levende mensen.