Had Lucy een Zuid-Afrikaanse neef?

De Australopithecus wordt algemeen aanvaard als een verre voorouder van de moderne mens. De primitieve soort leefde tussen 4 en 1,5 miljoen jaar geleden in Afrika. Het beroemdste fossiel van de Australopithecus werd in 1974 in Ethiopië gevonden en kreeg de naam Lucy. Zij leefde zo'n 3,2 miljoen jaar geleden.

Het fossiele skelet van Little Foot werd in 1997 ontdekt in de grotten van Sterkfontein in Zuid-Afrika door professor Ron Clarke en zijn team van de Universiteit van de Witwatersrand. De euforie was groot, want nooit eerder waren overblijfselen van een Australopithecus ontdekt die zo volledig waren als het skelet van Little Foot.

Toch zou het enige tijd duren vooraleer de eerste onderzoeksresultaten werden vrijgegeven. Little Foot zat immers volledig in hard gesteente ingekapseld. Het vergde jaren om de botten met een uiterste precisie uit hun "gevangenis" te kappen. In 2011 brak Clarke het fossiele skelet ten lange leste met rots en al uit de grot om de analyse in het laboratorium te kunnen verderzetten.

Alsof dit de zaken nog niet genoeg vertraagde, bestond lange tijd veel discussie over de precieze leeftijd van Little Foot. Clarke zelf meende van meet af aan dat de Australopithecus zo'n 3 miljoen jaar oud was, maar dat werd in 2006 door een ander team tegengesproken op basis van analyses van het gesteente rondom Little Foot.

Hoewel de site waar Little Foot werd gevonden doorheen de jaren flink werd verstoord, onder meer door mijnwerkers in de 19e eeuw, ging het concurrerende team ervan uit dat de ondergrond oorspronkelijk een nette "bladerdeeg" van meerdere lagen gesteente was. Door de lagen vlak boven en vlak onder Little Foot de dateren, meenden ze de leeftijd van de Australopithecus te kunnen vaststellen. Op basis hiervan beweerden ze dat Little Foot 2,2 miljoen jaar oud was.

Clarke was niet overtuigd door deze bevindingen en schakelde op zijn beurt de specialist Laurent Bruxelles in. Hij ging dieper in op de geschiedenis van de grotten van Sterkfontein en stelde vast dat de site naast een "bladerdeeg"-structuur ook veel weg had van een Gruyèrekaas. Doorheen de tijd is meer dan eens een grot ingestort waarna die met puin werd gevuld. Andere gaten werden dan weer tergend traag gedempt door insijpelend water dat nieuwe kalksteen afzette.

Deze bevindingen wierpen een nieuw licht op de werkelijke leeftijd van Little Foot. De Australopithecus is op een gegeven moment immers zelf het "slachtoffer" van een verzakking geworden waardoor het fossiel ter hoogte van de dijbenen in twee is gebroken. De ruimte die hierdoor vrijkwam, is veel later door nieuwe kalksteen opgevuld.

Het team dat in 2006 de datering uitvoerde, zou zich verkeerdelijk op die recentere kalksteen hebben gebaseerd om de leeftijd van Little Foot vast te stellen. Bruxelles concludeert mede hierdoor dat de Australopithecus wel degelijk veel ouder is dan 2,2 miljoen jaar. Op basis van zijn stratigrafisch onderzoek is de leeftijd van Little Foot nu vastgelegd op ruim 3 miljoen jaar. Dit betekent dat hij min of meer op hetzelfde moment als Lucy leefde én dat de voorouders van de mens mogelijk niet uitsluitend in het oosten van Afrika voorkwamen, maar ook in het zuiden van het continent.