"Chinese Sacharov" Fang Lizhi is overleden
Professor Fang Lizhi was 76 en overleed in Tucson in Arizona waar hij fysica doceerde aan de lokale universiteit. Het nieuws is bevestigd door dat andere boegbeeld van het protest van '89, Wang Dan. Op Facebook en Twitter meldde Wang Dan dat "op een dag zal China trots zijn op Fang Lizhi".
Fang was een van de meest toonaangevende Chinese geleerden van de afgelopen decennia en was een expert inzake theoretische en nucleaire fysica. Hij werd vice-rector van de Universiteit voor Wetenschap en Technologie in Peking.
In de jaren 80 werd hij steeds kritischer voor het communistische regime en werd hij ontslagen uit zijn functies. Hij bleef echter een inspiratiebron voor ontevreden studenten die in de lente van 1989 de straat opgingen om meer vrijheid en democratische hervormingen te eisen.
Even leek het regime oor te hebben voor het studentenprotest (links), maar tenslotte werd dat op 4 juni 1989 bloedig neergeslagen door het Chinese leger. Fang Lizhi en zijn vrouw vluchtten daarop in de Amerikaanse ambassade die hem weigerde uit te leveren. Pas na 18 maanden liet het regime Fang en zijn vrouw vertrekken naar de Verenigde Staten.
Groeiende onrust in China
Fang Lizhi werd vaak beschouwd als de "Chinese versie" van de Sovjetdissident Andrei Sacharov. Ook dat was een succesvol fysicus tot hij zich openlijk tegenover het regime in Moskou keerde. Sacharov werd jarenlang verbannen en kreeg in 1975 de Nobelprijs voor de Vrede. Later werd zijn verbanning opgeheven door de hervormingsgezinde Sovjetleider Mikhail Gorbatsjov.
Het overlijden van Fang Lizhi komt op een cruciaal ogenblik voor China. Na decennia van forse economische groei lijkt die opmars plots te vertragen, te meer omdat het economisch exportmodel tegen zijn limieten lijkt aan te botsen.
Intern is er steeds meer protest tegen uitbuiting, corruptie en machtsmisbruik en sociale ongelijkheid. Eind vorig jaar verdreven de inwoners van het stadje Wukan (links) hun communistische leiders en verkozen ze een nieuw bestuur buiten de KP om.
Nog dit jaar zouden president Hu Jintao en premier Wen Jiabao de macht moeten overdragen aan een jongere generatie, maar binnen de communistische partij woedt de voorbije maanden een hevige machtsstrijd die het regime lijkt te verlammen.
