Hubble vernieuwt de blik op het universum

Op de foto die de Hubble heeft gemaakt, zijn duizenden melkwegstelsels te zien. Op zich al indrukwekkend, maar het gaat hier niet om een simpele snapshot in het heelal, één gewone druk op de knop. Heel wat objecten op de foto zijn daarvoor namelijk te oud en dus te ver van ons verwijderd om zo te kunnen zien.

Om deze foto te kunnen samenstellen, moest de Hubble meer dan 500 uur lang naar eenzelfde punt in de ruimte "staren" om al het licht te kunnen vatten. Op die manier konden meer dan 5.000 melkwegstelsels "vastgelegd" worden op foto.

Sommige objecten zijn (heel) veraf, sommigen dichterbij. Dat kan wetenschappers veel leren over de geschiedenis van het heelal. Hoe verder van ons verwijderd, hoe langer het namelijk duurt voor het licht van objecten in de ruimte ons bereikt en hoe moeilijker ze dus vast te leggen zijn.

Hoe verder van ons verwijderd, hoe ouder het uitgestuurde licht, en hoe ouder de objecten. Het licht dat we zien, is miljoenen  tot miljarden jaren geleden uitgestuurd. Niet zonder reden wordt dit daarom beschouwd als een foto die een blik werpt op het ontstaan van het universum.

Eigenlijk gaat het om een geüpdatete versie van een eerdere beroemde foto van de Hubble, de UDF ("Ultra Deep Field"). Die foto werd samengesteld uit gegevens die de Hubble in 2003 en 2004 verzamelde in talloze observaties in het sterrenbeeld Fornax. De foto toonde duizenden melkwegstelsels, ver en dichtbij, wat het de "oudste" en "diepste" foto van de kosmos maakte die tot dan toe genomen was.

De nieuwe versie van de UDF-foto is XDF gedoopt," eXtreme Deep Field". XDF omvat meer dan 2.000 aparte observaties van Fornax over een periode van 10 jaar. De twee belangrijkste camera's van de Hubble werden daarbij ingezet: de Advanced Camera for Surveys, geïnstalleerd in 2002, en de Wide Field Camera 3, geïnstalleerd tijdens het laatste onderhoud van de Hubble in 2009.

XDF zal uitgroeien tot een instrument van onschatbare waarde voor wetenschappers: de foto stelt hen in staat om de complete geschiedenis van het ontstaan en de evolutie van een galaxie te bestuderen. De objecten die erop te zien zijn, worden nu door andere telescopen opgevolgd. Astronomen zullen er jaren zoet mee zijn.

XDF zal nog voort geüpdatet worden wanneer de opvolger van Hubble de ruimte in gaat. De lancering van de James Webb Space Telescoop, met nog meer geavanceerde en gevoelige infrarood-instrumenten, staat gepland voor 2018. Wetenschappers hopen daarmee het allereerste licht in de kosmos te kunnen zien.