Greet De Keyser blikt terug op correspondentschap

Het is al een eind in het jaar 1999 als er bij de VRT heel serieus wordt gepraat om eindelijk een vaste correspondent te installeren in de Verenigde Staten. De val van de USSR is voorbij en de VRT-correspondent in Moskou moet sneuvelen voor een correspondent in Washington.

Het jaar 2000 belooft boeiend te worden. Wie zou er na twee meer dan opvallende ambtstermijnen van Bill Clinton zijn intrede nemen in het Witte Huis? Toen Leo Hellemans, de toenmalige hoofdredacteur van de VRT-nieuwsdienst, me vroeg of ik als correspondent wilde vertrekken, heb ik zelfs een paar weken getwijfeld. Wilde ik dat wel?

De verkiezingen waren een mooie en interessante uitdaging, maar wilde ik wel in dat oppervlakkige Amerika gaan wonen? Een land waar ongetrouwd samenwonen niet gewoon is, waar homo’s en lesbiennes niet mogen trouwen, waar agnost zijn monden doet openvallen en waar mensen naar de dokter gaan een voorrecht vinden.

Ik voel me vooral aangetrokken door het proces van voorverkiezingen en verkiezingen dat een jaar duurt. Voor het eerst in mijn leven teken ik een expat-contract. Een paar dagen later vertrek ik naar de VS, waar ik vanaf februari ook echt zal wonen.

Als ik de deur van het VRT-kantoortje in Washington DC voor het eerst open trek, word ik bijna bedolven onder dozen met rommel. Mijn eerste werk is de eigenaars van de rommel lokaliseren, grote hopen stof wegblazen, de computer installeren.

Het zullen moeilijke, maar vooral boeiende maanden worden. Het is knokken om tijdens de voorverkiezingen kandidaten voor de camera te krijgen. Zo zie ik Bush pannenkoeken bakken en Al Gore onwennig zijn voor een zaal met vele duizenden Democraten die zelf al niet geloven dat hij in staat is om de kleurrijke Bill Clinton op te volgen.

Helemaal paf sta ik als blijkt dat de verkiezingsnacht geen president oplevert. We vliegen van Texas naar Florida om daar volwaardige rechters ponskaarten te zien controleren. Vijftig jaar terug in de tijd voel ik me. Geen stembusgang per computer, maar met totaal versleten ponsmachines die de gaatjes achter namen van de kandidaten niet meer duidelijk doordrukken.

In december overschrijdt (of niet?) het Hooggerechtshof de scheiding der machten en beslist het dat George W. Bush Al Gore met 537 stemmen heeft verslagen.

Een paar maanden later krijg ik hoogst uitzonderlijk de mogelijkheid om president George W. Bush persoonlijk te interviewen. Het is 10 juni 2001. Alles gaat erg goed in de VS. Er is een miljarden begrotingsoverschot en ook internationaal is er weinig onheilspellends aan de gang.

Bush is niet de president waar de wereld veel van verwacht. Maar heel erg is dat allemaal niet. De omstandigheden vereisen niet echt een president met een nieuwe visie. De kersverse president weet me op die 10e juni vooral te vertellen dat Europa een trouwe bondgenoot is en dat zal blijven. Twee dagen later staat hij in Brussel om die boodschap persoonlijk over te brengen.

En dan is het 11 september 2001. De dag dat de wereld verandert. Twee vliegtuigen doorboren het World Trade Centre in New York, een vliegtuig stort neer in het Pentagon en nog eentje in een veld in Pennsylvania. Later weten we dat Al Qaeda de westerse wereld een rake klap heeft toegebracht.

Amerika toont opnieuw zijn wapengeile gelaat. Met vicepresident Dick Cheney en Donald Rumsfeld aan zijn zijde, waant "W" zich de Caesar van de 21e eeuw. Niet alleen Afghanistan moet verkruimelen onder de Amerikaanse wapens (met steun van de NAVO), maar ook president Bush zijn persoonlijke vijand Sadam Hoessein zal het loodje leggen. De VS krijgt met de Patriot Act een pak oorlogswetgeving door de strot geramd.

Weg met het recht op privacy. NSA, FBI, CIA, ze krijgen allemaal vrij spel. Valerie Plame wordt als undercover CIA-agente voor de wolven gegooid, omdat haar man, ambassadeur Joseph Wilson, in zijn rapport durft te zeggen dat hij geen aanwijzingen heeft gevonden dat Irak uranium (yellow cake) heeft gekocht in Nigeria.

Later blijkt dat op zijn minst de omgeving van president Bush mee heeft geholpen om de naam van de CIA-agente publiek te maken. Een federaal misdrijf waarvoor uiteindelijk een voormalig adviseur van president Bush, Lewis "Scooter" Libby, veroordeeld zal worden.

Het is in 2004 duidelijk dat de Amerikanen nog niet echt zijn bekomen van die historische dinsdag in 2001. Eerder dan voor John Kerry te kiezen, gaat het land opnieuw voor Bush. Die lost ongemerkt alle touwtjes voor de financiële wereld, want het enorme prijskaartje van twee oorlogen kost het land miljarden per maand. Op 15 september 2008 barst ook die bom. Lehman Brothers wordt het grootste faillissement uit de Amerikaanse geschiedenis. Amper een paar weken later wordt het begrip "rommelkredieten" een vaste waarde op alle nieuwspagina’s.

Ik woon 8 jaar in de VS en ben maanden voordien bijzonder verbaasd over wie er allemaal leningen kan krijgen. Studenten van amper 18 jaar oud, werklozen of gezinnen met heel beperkte inkomens.

Ik denk dat mijn idee over leningen, waarbij je enkel leent wat je echt kunt terug betalen, misschien oubollig of te Europees is. Dat is waarschijnlijk wel zo, maar vele miljoenen Amerikanen moeten daarna letterlijk en figuurlijk in het stof bijten. In Nevada en Florida bezoek ik talloze plaatsen waar meer dan een vijfde van de huizen door de bank in beslag zijn genomen.

Het is het einde van een bijzonder spannend verkiezingsjaar waarin ofwel het glazen plafond zal verpulverd worden of waarin er voor het eerst een gekleurde Amerikaan in het Witte Huis zal wonen.

Ik hoop op de vrouw, het wordt uiteindelijk Barack Hoessein Obama, wiens tweede voornaam voor heel wat Amerikanen aanleiding is om hem verdacht te maken. Maar dat is het minst van zijn zorgen. Een reddingsplan voor de banken van ruim 800 miljard overheidsgeld, een stervende automobielindustrie, torenhoge werkloosheid en twee oorlogen: dat is het verwelkomingscomité voor de historische president. Dat de mensen tijdens de verkiezingsnacht al huilend over de straten liepen van vreugde om die eerste Afro-Amerikaan als president blijkt al snel veeleer een verre herinnering dan een historisch gebeuren.

President Obama beslist om zijn eerste ambtstermijn nóg moeilijker te maken en gaat voluit voor de hervorming van de ziekteverzekering. The Affordable Care Act moet alle Amerikanen toegang verlenen tot geneeskundige verzorging. Hij knokt hard, maakt heel wat vijanden, ook in zijn eigen partij, maar haalt het met de hakken over de sloot, vlak voor de tussentijdse verkiezingen in 2010.

Ik breng verslag uit over betogingen voor en tegen Obama Care, probeer de moeilijke wetgeving te verklaren en moet in 2012 uiteggen dat het Hooggerechtshof het principe van verplichte bijdragen voor iedereen toch grondwettelijk verklaart. De Democraten moeten voor deze overwinning zwaar boeten en verliezen hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden.

Stemmen als die van Michele Bachmann van de Tea Party beginnen luid te klinken. Al zingen ze een toontje lager als president Obama op 1 mei 2011 het land vertelt dat onder zijn leiding de baarlijke duivel Osama bin Laden is uitgeschakeld.

De oorlog in Irak is dan al achter de rug. In Afghanistan blijft een Amerikaanse aanwezigheid, terwijl de NAVO-partners één voor één hun manschappen weghalen. Ik interview nog steeds talloze families die zonen, dochters, geliefden moesten afstaan aan de oorlog. In 2011 blijkt dat er meer Amerikaanse militairen omkomen door zelfmoord dan door de vijand in Afghanistan.

President Obama maakt een einde aan de "Don’t aks don’t tell"-politiek in het leger, waardoor holebi's eindelijk niet meer gestraft kunnen worden voor hun geaardheid. Maar de president stelt de milieu-activisten teleur. Hij laat als eerste olieboringen toe voor de kust ten noorden van Alaska (Shell) en moedigt de schaliegasboringen in het land aan.

Hij wint opnieuw de verkiezingen. Mitt Romney moet het onderspit delven. De Republikeinen zijn verdeelder dan ooit en beseffen dat hun oude-blanke-mannenimago hun vele tienduizenden stemmen heeft gekost.

Als ik op de trappen van het Capitool op een kleine 50 meter van president Obama sta die, voor de tweede keer, op de bijbels van Lincoln en Martin Luther King zijn eed aflegt, voel ik een golf van zelfzekerheid het hele publiek inpalmen. Dit jaar komen er 800.000 mensen opdagen, 4 jaar geleden waren dat er nog een miljoen meer.

Ik beslis om nog een tijd in een Amerika te blijven waar er groeiend begrip komt voor mensen die niet in een god geloven, voor mensen die samen gelukkig willen zijn, onafhankelijk van hun geaardheid. Ik blijf in een Amerika waar er eindelijk echt wordt nagedacht over de vele doden door vuurwapens. Ik blijf in een Amerika waar de rijken een beetje meer gaan moeten betalen en waar iedereen vanaf volgend jaar een ziekteverzekering zal hebben. Ik blijf in een Amerika waar de president eindelijk belooft om het milieu te respecteren en waar immigranten opnieuw welkom zijn.

Ik hoop dat hij uw nederige dienaar en evenzeer immigrant nog een tijdje zal tolereren. Laat me afsluiten met jullie, mijn jarenlange trouwe kijkerspubliek, heel erg te danken voor de vele momenten die ik met jullie mocht delen.

Opvolger Tom Van de Weghe verrast Greet De Keyser op haar laatste dag met een bos bloemen.