3D-printen: wat is het en kun je al zelf aan de slag?

De techniek van het 3D-printen evolueert razendsnel. Om de haverklap duiken nieuwe toepassingen en experimenten op. Ondertussen komt 3D-printen ook binnen handbereik van het grote publiek. Wat doet een 3D-printer nu precies en kun je er al zelf mee aan de slag?

3D-printen is een nieuwe manier om objecten te maken. Je vertrekt van een digitaal 3D-model dat door speciale software in dunne horizontale plakjes gesneden wordt. Aan de hand van dat computerbestand kan een 3D-printer het object laag per laag opbouwen. Dat kan in allerlei materialen, van plastic tot metaal, van chocolade tot beton.

Het is een revolutionair productieproces. Je vertrekt niet meer van een blok grondstof waaruit je een object snijdt (en met veel afval achterblijft). Ook een mal om een object vorm te geven, heb je niet meer nodig. Bovendien hoef je geen verschillende stukken meer in elkaar te zetten. Bij 3D-printen kan je een voorwerp in zijn geheel afprinten door enkel het nodige materiaal in laagjes toe te voegen. Het leent zich perfect voor het maken van complexe en op maat gemaakte objecten, omdat je volledige vormvrijheid hebt.

Oorspronkelijk werd 3D-printen vooral gebruikt om prototypes te maken. Voor bedrijven is het een efficiënte manier om nieuwe ontwerpen eerst uit te testen en bij te schaven, voordat ze de voorwerpen echt in productie brengen.

Maar ondertussen kunnen ook producten op zich met 3D-printers vervaardigd worden. Onlangs vuurde een Amerikaanse rechtenstudent het eerste 3D-geprinte wapen af, maar er zijn ook levensreddende toepassingen. Zo planten dokters nu al protheses in die geprint zijn op maat van de patiënt.

Volgens kenners zijn de mogelijkheden oneindig. Er wordt bijvoorbeeld geëxperimenteerd met het printen van elektronische onderdelen, voeding, kleding en huizen. In de toekomst zouden er zelfs organen van levend weefsel kunnen worden geprint.

Zelf aan de slag

Hoewel veel toepassingen voor de meeste mensen nog sciencefiction lijken, komt de techniek nu ook meer en meer binnen handbereik van de gewone consument. Wie een 3D-printer in huis haalt, kan bij wijze van spreken zelf zijn eigen fabriekje opstarten vanuit zijn huiskamer.

Je moet er wel rekening mee houden dat de 3D-printers voor huis-tuin-en-keukengebruik die nu op de markt zijn, beperkt zijn in hun mogelijkheden. De meeste toestellen printen in slechts één materiaal, vaak plastic. Je kunt er alleen objecten mee printen die niet veel groter zijn dan een brooddoos. En ze zijn ook niet zo nauwkeurig en snel als professionele toestellen.

Wie een beetje technisch onderlegd is, kan zelf een 3D-printer in elkaar steken voor nog geen 500 euro. Voor een kant-en-klaar model betaal je algauw meer dan 1.000 euro.

Je hoeft trouwens niet te investeren in een 3D-printer om een ontwerp te laten printen. Er zijn bedrijven die ontwerpen van gewone consumenten printen in verschillende materialen en kleuren. Dat kan bijvoorbeeld bij Materialise in Heverlee, een van de pioniers in 3D-printen. In Antwerpen is dan weer de eerste 3D-hub van België opgestart. Via dit netwerk kun je op zoek gaan naar iemand met een 3D-printer in je buurt. Maar ook zelf aan de slag gaan is mogelijk. In Kortrijk (Budalab), Gent (Timelab) en Brussel (Fablab) zijn er open werkplaatsen waar je een 3D-printer kunt huren en workshops kunt volgen.

Voorwerpen kopiëren en printen

Voordat je iets kan printen, heb je uiteraard een ontwerp nodig. Dat kun je zelf maken in een 3D-tekenprogramma. Wie hier minder bedreven in is, kan met de juiste software ook foto's omzetten in 3D-modellen. Een andere oplossing is een kant-en-klaar ontwerp downloaden via het internet.

Wellicht zal 3D-printen pas echt doorbreken in combinatie met 3D-scannen. Een 3D-scanner maakt het immers mogelijk om gelijk welk voorwerp in te scannen, om te zetten naar een 3D-model en af te printen. Maar net als 3D-printers zijn 3D-scanners nog vrij duur.

Of we in de toekomst met hetzelfde gemak, zoals we nu digitale muziek kopiëren en op cd branden, voorwerpen zullen kopiëren en printen, zal de tijd nog moeten uitwijzen. Ondertussen kunnen echter niet alleen professionele ontwerpers en wetenschappers, maar ook hobbyisten hun wildste dromen proberen te verwezenlijken via 3D-printen.

Meest gelezen