Doe iets aan de jeugdwerkloosheid - Caroline Copers

Vooreerst: Het klopt dat er al heel wat gebeurt om de jeugdwerkloosheid te bestrijden. De Vlaamse regering werkt samen met de sociale partners volop aan een jeugdwerkgarantieplan, in uitvoering van wat er reeds Europees is beslist en toegepast op de context in Vlaanderen.

Er zijn daar ook reeds middelen voor voorzien: zo’n 13 miljoen euro. Op federaal niveau wordt daar nog een smak geld bijgedaan, doordat de bedragen, leeftijdsgrens en termijn van de activa-maatregel voor jongeren (een korting op de RSZ-bijdragen voor werkgevers in combinatie met een activering van de uitkering) op 1 juli wordt verbreed. Ook werden er recent de instapstages gelanceerd, waardoor jongeren die zonder diploma op de arbeidsmarkt komen, al tijdens hun wachttijd werkervaring kunnen opdoen met activering van hun uitkering.

Toch kan de overheid nog veel meer doen. Om te beginnen kan ze stoppen met contraproductieve maatregelen te nemen. De verstrengde controles van de RVA op jongeren in wachttijd bijvoorbeeld. Die dienen tot niets en doorkruisen bovendien de aanpak van de VDAB. Zelfs de werkgeversorganisaties, niet bepaald grote tegenstanders van een streng activeringsbeleid, hebben dat samen met de vakbonden in de SERV reeds gesteld. Een geschatte 62 miljoen euro besparen door uitkeringen af te nemen van de allerzwakste jongeren is niet de manier om hen een betere toekomst te garanderen.

De Vlaamse regering kan ook veel meer doen aan preventie van ongekwalificeerde uitstroom uit het onderwijs. Stop met kibbelen over welke minister financieel moet opdraaien voor het verstrekken van informatie over een goede beroeps- en studiekeuze in de scholen en voor gewoon gezamenlijk de inspanningen op. Dat een initiatief als het Gentse Beroepenhuis, dat leerlingen leert kennismaken met allerhande beroepen uit verschillende sectoren, waardoor zij beter gewapend zijn om een studie te kiezen, vandaag moet krabben om de tekorten uit eigen middelen gefinancierd te krijgen en daardoor acties dreigt te moeten schrappen, is onbegrijpelijk.

En waarom zou de Vlaamse overheid niet zelf kunnen voorzien in een deel van de broodnodige werkervaringsplaatsen voor jongeren? Vlaanderen wil 4450 instapstages realiseren voor jongeren zonder diploma, maar dit raakt eerder moeizaam van de grond. Waarom dan niet het goede voorbeeld geven? Stel gewoon een kwart van die stageplaatsen zelf ter beschikking via de overheidsdiensten.

Maar ook de werkgevers blinken qua ondernemerschap niet echt uit als het over het aanpakken van de jeugdwerkloosheid gaat. Van de 4450 stages waarvoor er geld is voorzien, zijn er momenteel zo’n 200 plaatsen ingevuld in de bedrijven. Jaarlijks vinden 2000 arbeidsmarktrijpe jongeren in het deeltijds onderwijs geen werkplek om ervaring op te doen.

De werkgeversorganisaties lanceren nu voorstellen om de jeugdwerkloosheid te bestrijden. Helaas komen die neer op een plaat die zo grijs gedraaid is dat ze vals begint te klinken. Een greep uit de voorstellen, het meest recent ten berde gebracht door Voka:

1) Strenger activeren, zeggen ze, alsof die jongeren zelf hun jobs kunnen creëren. Moeten ze misschien allemaal ondernemer worden? Dat zou misschien kunnen als iedereen van thuis uit een spaarpotje of baggerbedrijf had meegekregen, maar we leven in een andere wereld.

2) Meer staatshervorming. Huh? Qua staatshervorming zal het blijkbaar voor sommigen nooit genoeg zijn, maar zelfs los daarvan is het laatste wat jongeren op dit moment nodig hebben een nieuwe ronde gebakkelei over bevoegdheden.

3) Afschaffen gesubsidieerde banen. Voor alle duidelijkheid: men bedoelt hier dus de gesubsidieerde banen in bepaalde statuten bij de overheid en in de social profitsector. Uiteraard bedoelen ze niet de zwaar gesubsidieerde banen (via kortingen en premies) in de privé. Maar ook los van die nuance: dus omdat de werkgevers niet meer aanwerven, moeten de plaatsen die we vanuit de overheid voor de zwaksten voorzien geschrapt worden? Waar zit de logica? Is men pas tevreden als iedereen aan het stempelen is?

4) Een RSZ-korting voor werkgevers die jongeren tewerkstellen. Dat is een interessante. Op zich is dat geen slecht idee. Het is zelfs tot op zekere hoogte een goed idee. Maar laat ons dan wel eerst eens kijken wat er vandaag zoal bestaat aan tegemoetkomingen en premies. Naast de verruimde activa waarover reeds sprake (die voor sommige jongeren kan oplopen tot 1000 euro per maand (!) korting op het loon voor de werkgever), zijn er structurele RSZ-kortingen, doelgroepkortingen voor jongeren, doelgroepkortingen voor eerste aanwervingen, instapstages, IBO’s, CIBO’s, diversiteitsplannen, systemen van stages voor deeltijds lerenden, enzoverder enzovoort. Allemaal maatregelen die er (onder andere) op gericht zijn om werkgevers financieel te prikkelen en te ondersteunen zodat zij jongeren zouden aanwerven of werkervaring laten opdoen.

Maar heel wat van die maatregelen zijn veel te weinig gericht, te weinig gefocust. Om in aanmerking te komen voor een IBO moet je bijvoorbeeld 1 dag werkloos zijn. That’s it. Geen diploma-vereisten, geen leeftijdsgrenzen. De RSZ-kortingen, een ander voorbeeld, zijn vaak zeer breed uitgesmeerd over grote groepen, waardoor het effect beperkt wordt.

Laat ons al die bestaande maatregelen eens onder de loep nemen, zowel op Vlaams als federaal niveau, en dan kijken hoe de dat geld gericht kunnen inzetten om de kansen op werk voor onze jongeren te versterken en tegelijk de deadweight weg werken, zodat het budget kan ingezet worden om kortingen te geven voor wie het vandaag echt nodig heeft om aan de bak te geraken.

Doet men dat trouwens zo niet in budgettair krappe tijden? Bekijken wat er allemaal al bestaat aan subsidies en dan de middelen meer gericht inzetten? Dan wordt het eens tijd!

(De auteur is algemeen secretaris van het Vlaamse ABVV.)