Gaza, een explosieve situatie

Begin deze week bracht ik mijn eerste bezoek aan de Gazastrook. Het viel geheel toevallig samen met de vrijlating van een tweede groep van 26 (van de in totaal 104 overeengekomen) Palestijnse gevangenen uit de Israëlische gevangenis. Die vrijlating was één van de voorwaarden van de Palestijnse Autoriteit om na drie jaar van onderhandelingsstop opnieuw rond de tafel te gaan zitten met de Israëlische regering en te proberen tot een oplossing te komen voor het aanhoudende conflict. Vijf van die gevangen waren afkomstig uit Gaza. Saad Damouni is één van die vijf. Drieëntwintig jaar geleden, hij was toen een jongen van vijftien, is hij in de gevangenis beland op beschuldiging van moord op een Israëlische soldaat. Nu keert hij als volwassen man terug naar het ouderlijke huis in Bureij, één van de vluchtelingenkampen in centraal Gaza.
De vrijgelaten Saad Damouni is als een volksheld onthaald in Gaza.

Op het thuisfront weten ze met hun vreugde geen blijf. Saad wordt als een ware volksheld onthaald. De straat is afgezet, tafels en stoelen worden aangesleept, en in geen tijd hangen er overal grote posters met de beeltenis van Saad. Het hele kamp wordt opgetrommeld. Iedereen wil erbij zijn en Saad verwelkomen. Mensen schuiven aan om hem de hand te schudden en om God te bedanken voor zijn behouden thuiskomst. Ook de moeder van Saad ontvangt. In een klein kamertje volgestouwd met plastic stoelen zitten de vrouwen van het kamp rondom haar. Iedereen loopt af en aan. De mannen zitten buiten, drinken sloten koffie en roken aanhoudend. Ik zie overal blije, maar ook wel vermoeide en getekende gezichten.

Vrij!?

Net als de andere vrijgelaten gevangenen is Saad Damouni nu thuis en kan hij de draad opnieuw oppikken. Ik kan het niet laten mij af te vragen of hij beter af is in Bureij ? Bureij ziet er dan misschien al lang niet meer uit als een vluchtelingenkamp - de tenten zijn er al jaren vervangen door ‘permanente’ structuren -, toch is en blijft de situatie precair.

Sinds de machtsovername door Hamas in 2007 is de toestand in Gaza er alleen maar op achteruit gegaan. De bevolking heeft enorm te lijden onder de Israëlische blokkade en sinds de Moslimbroeders in Egypte niet meer de plak zwaaien zijn ook de banden met Egypte verslechterd.

Gaza heeft de nijpende situatie lange tijd proberen te compenseren door een bloeiende smokkelhandel uit te bouwen via een netwerk van tunnels met Egypte. Langs die tunnels werd zowat alles aangesleept – tot en met Kentucky Fried (cold) Chicken naar het schijnt. Maar ook benzine en levensmiddelen kwamen Gaza binnen via de tunnels. Dat alles is nu verleden tijd. 90 tot 95% van de tunnels is vernietigd wat handel drijven met Egypte onmogelijk maakt en de Gazanen er onder meer toe verplicht hun benzine aan het dubbele van de prijs te kopen bij de Israëli’s.

Die benzine is onontbeerlijk voor de generatoren om de dagelijkse stroomonderbrekingen op te vangen en om de vissersboten bij de vis te brengen. Overal zie je lange wachtrijen voor taxi’s en tankstations, en lege straten. Het dagelijkse levensritme wordt bepaald door de beschikbaarheid van elektriciteit . Ook de ziekenhuizen hebben te lijden onder de stroomonderbrekingen die gemiddeld 8 uur per dag duren, maar tot 16 uur kunnen oplopen. Er is een tekort aan medicijnen en de watervoorziening en –zuivering loopt mank.

Hoop

Een maand geleden was er weer wat hoop toen Israël opnieuw voorzichtig de invoer van bouwmateriaal had toegestaan, maar ook van dat sprankeltje blijft niet veel meer over na de ontdekking begin oktober van een tunnel, die vanuit het zuiden van Gaza tot bij een Israëlische kibboets in de Negev liep. De tunnel was 1,7 km lang, en gegraven en gebouwd door Hamas met de bedoeling om Israël te treffen. In de Israëlische pers is er sindsdien sprake van "de terreurtunnel" en het Israëlische leger doet er alles aan om hem zo snel mogelijk te vernietigen.

De bevolking van Gaza, die al jaren in mensonwaardige omstandigheden (over)leeft, komt almaar meer onder druk te staan. Mannen en vrouwen verliezen hun job - de werkloosheid ligt om en bij de 30% - en in de nasleep daarvan hun waardigheid. Meer dan de helft van de bevolking in Gaza is jonger dan achttien, en er is voor hen nagenoeg geen perspectief. Dat alles vertaalt zich, volgens PCHR, het Palestijns Centrum voor Mensenrechten, in een enorme toename van huiselijk geweld. Dat is een nieuw en ontwrichtend fenomeen in deze traditioneel zeer hechte samenleving.

Gaza, een strookje land van 40 km bij 12km waar 1,7 miljoen mensen op mekaar gepakt zitten, verandert langzaam maar zeker in een snelkookpan. Er moet en zal stoom afgelaten worden. De vraag is alleen hoe en wanneer ?

Meest gelezen