De ironie van het Griekse lot - Bruno Tersago

Nauwelijks 18 maanden geleden leek het er op dat Griekenland uit de eurozone zou worden gezet. Hoewel de crisis nog even hard toeslaat, en de overheidsschuld ondertussen meer dan 170% van het BNP bedraagt, lijkt dat gevaar ondertussen geweken. Het voorzitterschap biedt Griekenland de kans om de EU te tonen dat het land op goede weg is om de crisis achter zich te laten en dat het niet langer het etiket van probleemkind verdient. Daarvoor gaat alles uit de kast worden gehaald om het blazoen van het land op te poetsen.

Het programma ligt al vast: Griekenland moet de onderhandelingen leiden tussen de Raad en het Europese Parlement, met als doel het afronden van de bankunie; het Europees gemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme (Single Resolution Mechanism, SRM) voor noodlijdende banken voor de Europese parlementsverkiezingen aanstaande mei.

Verder moet de wetgeving betreffende bescherming van persoonlijke data worden hervormd, alsook de Europese Insolventieverordening en het Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen om de grensoverschrijdende inning van schuldvorderingen in burgerlijke en handelszaken te vergemakkelijken. Fraude die de Europese Unie financiële schade toebrengt, moet worden gecriminaliseerd. En er moet ook een Europese richtlijn komen om de euro en andere munten te beschermen tegen vervalsing.

Toch krijgt Athene de mogelijkheid om de agenda te sturen. De Griekse overheid heeft vier prioriteiten opgesteld :

1. Meer nadruk op groei en op werkgelegenheid. Griekenland wil een geïntegreerd Europees beleid dat voor meer investeringen zorgt, zodat er nieuwe banen worden geschapen. Het land kent de hoogste werkloosheidsgraad in heel Europa: 27,4% van de actieve bevolking zit zonder baan, wat neerkomt op ongeveer 1.375.000 Grieken op een bevolking van 11 miljoen.

2. Verdere integratie van de EU en de eurozone. Hierbij wil Griekenland speciale aandacht besteden aan de sociale dimensie van de Europese Munt Unie. Begrijpelijk voor een land dat de voorbije jaren als de paria van de eurozone is bestempeld. De negatieve beeldvorming heeft er voor gezorgd dat er weinig sociale empathie was met het lot van de Grieken.

3. Migratie – grenzen – mobiliteit. Griekenland wil een geïntegreerde EU-immigratiepolitiek doordrukken. Het land krijgt samen met andere Zuideuropese landen die in economische moeilijkheden verkeren het gros van de vluchtelingen uit Afrika en het Midden-Oosten te verwerken, wat voor extra financiële druk zorgt.

4. Maritieme politiek. Griekenland is een natie van zeevaarders. Daarom besteedt het land ook extra aandacht aan de economische mogelijkheden die de zee biedt, maar pleit het tegelijk voor meer veiligheid op zee en voor de afbakening van de watergrenzen. Er zit wellicht olie in de Griekse zeebodem, en het land heeft zijn grenzen met Turkije nog steeds niet duidelijk vastliggen. Ook zijn er geen Exclusieve Economische Zones afgebakend tussen Griekenland en zijn buurlanden. Het land hoopt met het voorzitterschap meer druk te kunnen uitoefenen om die grenzen sneller af te bakenen.

Het voorzitterschap van de EU brengt natuurlijk kosten met zich mee. Infrastructuur voor de vele vergaderingen en onderhandelingen moet worden gehuurd. EU ambtenaren moeten naar Athene worden gehaald, moeten worden gevoed en in hotels worden ondergebracht. Daarvoor is geld nodig, en dat heeft het land niet. Daarom is er een spartaans budget voorzien van 50 miljoen euro. In oktober had de voorzitter van het comité dat instaat voor het budget, een aanbesteding uitgeschreven voor speciale sjaaltjes en dassen, ter waarde van 147.600 euro, iets wat vroeger zeker zou zijn goedgekeurd. Nu lokte het vooral kritiek uit, en de man is ondertussen uit zijn functie ontslagen.

Met dergelijke signalen hoopt de Griekse overheid te weerleggen dat dit voorzitterschap te veel kost en dat Griekenland de eer dit keer maar beter aan zich voorbij kan laten gaan. De recessie wordt steeds dieper, de werkloosheid neemt nog altijd toe en er lijkt geen licht aan het eind van de tunnel. Heel wat Grieken vinden dat het met Griekenland en met Europa niet de goede kant op gaat. In de laatste eurobarometer blijkt dat slechts 29% onder hen optimistisch is over de toekomst van de EU, terwijl 69% ronduit pessimistisch is. Bovendien vindt 86% dat hun stem binnen de EU niet eens wordt gehoord. Bijna 60% van de Grieken voelt zich geen burger van de EU. De burgemeester van Thessaloniki, de tweede stad van het land, die een politicus is met enig gewicht, heeft zelf ronduit gezegd dat het beter is dat Griekenland dit keer past voor het voorzitterschap.
 

De regering Samaras kan dus nauwelijks rekenen op steun van de publieke opinie, en ze zit ondertussen ook niet al te stevig meer in het zadel. Tijdens een vertrouwensstemming afgelopen november weigerde een parlementslid van coalitiepartner PASOK haar vertrouwen aan de regering te geven. En tijdens de laatste stemronde over alweer nieuwe belastingverhogingen op 21 december, stemde een parlementslid van Nea Dimokratia tegen. Beiden werden uit hun partij gezet, maar blijven wel in het parlement zetelen als onafhankelijken. Daardoor is de regeringsmeerderheid in het parlement teruggebracht tot slechts 3 zetels.

Komt daar ook nog eens bij dat er in Griekenland op 18 mei 2014 gemeenteraadsverkiezingen worden gehouden, die zeer waarschijnlijk zullen uitdraaien op een referendum over de besparingspolitiek die Samaras al ruim anderhalf jaar voert. In de laatste opiniepeilingen ligt oppositiepartij SYRIZA steevast op kop en is de fascistische partij Gouden Dageraad, ondanks alle negatieve berichtgeving, nog steeds derde. Een verkiezingsuitslag waarbij de meeste burgemeesterzetels naar de oppositiepartijen zullen gaan, zou het EU-voorzitterschap danig kunnen verzwakken.

(Bruno Tersago is VRT-correspondent in Athene.)