De lente en hoe ze aan te grijpen - Kristien Bonneure
De winter gemist
Natuurlijk ben ik blij met de witte narcissen en de babyroze bloemen van de schoenlappersplant. Maar toch voelt er iets niet lekker. Ik heb de vorst gemist. Mijn schaatsen stonden geslepen klaar en ik verheugde me op langlaufen. Niets van in huis gekomen. Drie vorstdagen, één sneeuwdag, zegt de weerman. Sta me toe om daar eens homerisch mee te lachen. Ik herinner me daar niets van. Is het niet om te huilen? Misschien krijgen we deze zomer een invasie van muggen, kakkerlakken en onnoemelijke bacteriën, die zich exponentieel gaan vermenigvuldigen en muteren. Ook voor de mensensoort vind ik ijs en sneeuw een noodzaak, al was het maar bij wijze van contrast.
Plaatsvervangend blijgezind
Zelfs na een belachelijk warme winter begint het wiel toch weer te draaien. De dagen lengen en het kriebelt in mensen. Op de trein was ik ongewild oorgetuige van een mooi gesprek, in het compartiment voor mij. Wat begon als het gebruikelijke gezaag over het werk op een of ander kantoor, draaide uit op plannen maken voor een carrière-position-switch. Een vrouw sprak haar collega-vriendin geweldig veel moed in en prees warm en oprecht haar talenten. “Ik denk dat jij dat kan, jij kan goed luisteren.” De verzamelde HR-figuren van dit land hadden daar een puntje aan kunnen zuigen. Ik werd er plaatsvervangend blijgezind van. Van de aanmoediging én van dat plannen smeden voor een nieuw begin.
De mens is een geboortelijk wezen
Het is een illustratie van wat ik las bij Joke Hermsen, in haar boek ‘Kairos, een nieuwe bevlogenheid’, dat deze week verschijnt. Hermsen is een Nederlandse schrijfster en filosofe die enkele jaren geleden spijkers met koppen sloeg met ‘Stil de tijd’, een overtuigend pleidooi voor onthaasting. Daarvan zijn niet minder dan 22 drukken verschenen. Nu is er het vervolg, over wat er kan gebeuren als je uit de ratrace stapt. Als je even pas op de plaats maakt, creëer je een interval, een pauze, waarin Kairos langs kan komen.
Kairos is de Griekse god van het juiste ogenblik, van de kans grijpen als die zich voordoet. Wie zich voor hem open stelt, wacht heel wat moois: hoop, inspiratie, empathie. Het is de muze die aanwaait bij de componist, de eerste spadesteek voor een nieuwe moestuin, het is het lichtje dat aanfloept in het hoofd van een moe gewerkte vrouw: de wereld is groter dan het kantoor waarin ze langzaam zit te beschimmelen.
Het besef dat je altijd opnieuw kunt beginnen is een voorrecht van de mens. Volgens Hermsen zijn we geen sterfelijke, maar geboortelijke wezens, altijd in wording en verandering. De Zen-boeddhisten prijzen die open, gretige, nieuwsgierige beginnersgeest. Dat doet me denken aan Jan Hoet. "In the beginner's mind there are many possibilities, in the expert's mind there are few." Niet alleen de mens, ook de samenleving wordt beter van Kairos. Joke Hermsen besluit haar essays met concrete tips en ideeën voor transitie, om de economische en ecologische crisis ten goede te keren. Van ambachtelijkheid over bibliotherapie (de boekendokters van Cobra.be!), tot geefeconomie en de ‘new sincerity’, een fenomeen in de kunsten dat staat voor eerlijk en serieus, niet sarcastisch noch cynisch. Want dat hebben we nu wel gehad.
Wie vreest voor meligheid: lees het boek of kijk en luister naar dit interview met Hermsen. Ze is geen lid van de tenenkrullende dirigistische positief-denken-brigade. Dit is een serieuze filosofe, die op de schouders staat van grote denkers voor haar: Nietzsche, Bergson, Arendt. Maar waar de filosofie soms een rare fascinatie voor de dood heeft, kiest zij voor het leven. Mogelijk omdat ze een vrouw is? In ieder geval is dit boek een welkom shotje optimisme, en het verschijnt heel gepast aan het eind van deze drôle d’hiver.
(Kristien Bonneure werkt voor www.cobra.be, de cultuurwebsite van de VRT. Dit voorjaar verschijnt haar boek ‘Stil leven’ bij Lannoo.)