Wonen is duur, maar kan het goedkoper?

De huizen in ons land zijn bij de minst betaalbare van de eurozone als gekeken wordt naar de verhouding tussen de prijs en het loon. Dat blijkt uit een studie van consultant Standard & Poor's over de Europese huizenmarkt. "Het beleid van de federale en de gewestelijke regeringen slaagt er onvoldoende in om de huisvestingscrisis een halt toe te roepen", klagen verenigingen die zich inzetten voor het recht op wonen. En die huisvestingscrisis treft in de eerste plaats mensen met een laag inkomen.

Wonen is grotendeels een regionale bevoegdheid en de Vlaamse regering heeft da afgelopen legislatuur een aantal maatregelen getroffen om de woonkosten binnen de perken te houden. Zo heeft Vlaams minister van Wonen Freya Van den Bossche (SP.A) het budget voor sociale lenigen opgetrokken.

Vorig jaar kregen 5.447 gezinnen een sociale lening, goed voor een bedrag van zo'n 835 miljoen euro. De intresten bij die sociale woningkredieten liggen lager dan op de privémarkt, en daarnaast is ook geen eigen inbreng van koper of bouwer vereist. "Het toenemende succes bewijst dat de sociale leningen aan een nood beantwoorden", betoogt Van den Bossche. Wie geen al te groot inkomen heeft, komt in deze tijden van crisis immers moeilijk aan de bak bij de banken, die veel strengere eisen stellen aan wie een hypothecaire lening wil afsluiten.

Worden de sociale leningen het slachtoffer van hun eigen succes? Deze maand bleek dat het uitgetrokken budget voor dit jaar al bijna is opgesoupeerd. De tol van de bekendheid, gekoppeld aan het feit dat de banken veel moeilijker geld lenen. Van den Bossche wil graag het budget voor de sociale leningen optrekken, maar haar collega van Begroting Philippe Muyters (N-VA) houdt de vinger op de knip en geeft aan dat de voorwaarden voor het toekennen van een sociale lening misschien te gunstig zijn. Een belangenconflict in de schoot van de Vlaamse regering in pre-electorale tijden?

De woonbonus - de mogelijkheid om een hypothecaire lening voor de aankoop, de bouw of de verbouwing van een woning fiscaal aftrekbaar te maken - is een van de bevoegdheden die weldra worden overgeheveld van het federale niveau naar de regio's.

Voor de bestaande hypothecaire leningen verandert er niets, maar het is afwachten hoe de volgende Vlaamse regering de zaken gaat aanpakken met de nog af te sluiten hypothecaire leningen. Volgens sommigen is het systeem van de woonbonussen in zijn huidige vorm onhoudbaar wegens te duur.

Van den Bossche heeft wel een aantal ideetjes. Ze wil de woonbonus niet afbouwen, maar wel aanpassen en socialer maken. Zo pleit ze voor een belastingvermindering tegen een vast tarief van 45 procent voor iedereen én een hogere bonus voor alleenstaanden en eenoudergezinnen. Maar dat is natuurlijk allemaal toekomstmuziek voor de volgende Vlaamse beleidsploeg.

Ondanks sociale leningen en woonbonussen zijn velen onder ons niet eens in staat om een eigen woning te kopen. Zij moeten noodgedwongen huren, hoewel ook dat niet altijd even betaalbaar blijkt. "De Vlaamse regering belooft al tien jaar een huursubsidie en dat komt er maar niet van", hoorden we Vlaams Parlementslid Mieke Vogels (Groen) al eens klagen.

Vorig jaar echter heeft de Vlaamse regering beslist dat wie vier jaar moet wachten op een sociale woning recht heeft op een huurpremie. Daarvoor was dat vijf jaar. Dergelijke huurpremies zijn bedoeld om gezinnen met een laag inkomen te helpen om op de private markt een huurwoning te vinden, in afwachting van een sociale woning.

Daarnaast is een project waarbij de Vlaamse sociale huisvestingsmaatschappijen de komende jaren 6.000 bescheiden huurwoningen gaan bouwen. "Het gaat om huurwoningen voor mensen die net te veel verdienen om in aanmerking te komen voor een klassieke sociale woning, maar die toch te weinig verdienen om te huren op de privémarkt of om een eigen woning te kopen", legt Vlaams minister Freya Van den Bossche uit.

Intussen blijven de prijzen van huizen en appartementen op de privémarkt stijgen, zij het minder dan tijdens de voorgaande jaren. Wonen neemt een alsmaar grotere hap uit het gezinsbudget, hoewel we natuurlijk nog niet toe zijn aan Britse toestanden, waarbij de prijzen werkelijk de pan uit swingen als gevolg van onder meer speculatie.