Modelvlamingen, starterskits en wachtlijsten
Volgens de oppositie zijn de wachtlijsten voor inburgerings- en taalcursussen langer geworden de voorbije jaren, terwijl de instroom van nieuwe migranten is gedaald. Bij het kabinet van Bourgeois wordt dat genuanceerd: een migrant die een cursus Maatschappelijke Oriëntatie wil volgen moet daar in 8 procent van de gevallen meer dan een jaar geduld voor oefenen.
"Dat komt omdat het een beleidskeuze is om de mensen bij de cursus te ontvangen in hun taal van herkomst, niet in het Nederlands of het Engels. Daardoor lukt het bij minder courante talen niet altijd meteen om groepjes te vormen om de cursussen te organiseren. De wachtlijst is ook deels het gevolg van de persoonlijke situatie van de inburgeraar, werk bijvoorbeeld", klinkt het op het kabinet van Bourgeois.
Een op de vijf inburgeraars kan niet binnen de zes maanden beginnen met een basiscursus Nederlands. Dat laatste is problematisch, omdat een zekere basiskennis van het Nederlands noodzakelijk is om werk te vinden. Het werkgelegenheidscijfer bij migranten is alleen in Turkije en Polen nog lager dan in België. "Als het eerste woord dat een nieuwe Vlaming leert, het woord "wachtlijst" is, dan weet je het wel", klonk het dan ook smalend op de oppositiebanken van het Vlaams Parlement.
Bij de Huizen van het Nederlands, de organisatie die de kandidaat-cursisten Nederlands naar de meest gepaste module begeleidt, luidt het dat de wachtlijsten voor Nederlandse taallessen deze legislatuur bijna volledig zijn weggewerkt. Dat kandidaten soms maanden moeten wachten op een cursus Nederlands, komt omdat ze eerst Maatschappelijke Oriëntatie in de eigen taal volgen (waar inderdaad wachtlijsten zijn) en pas daarna doorverwezen worden naar de Nederlandse les.
Niet-EU-burgers zijn momenteel al verplicht om zo'n taal- en inburgeringscursussen te volgen. Het probleem is wel dat er geen controle is op het niveau van het Nederlands dat dan door de migrant gehaald wordt. Het Vlaams Parlement heeft nochtans al beslist dat nieuwkomers op hun taalkennis moeten beoordeeld worden. Die beslissing is in januari genomen, en treedt vanaf september in werking.
Ondanks de wachtlijsten heeft de minister meermaals tijdens de legislatuur gezegd dat hij de inburgeringsplicht wil uitbreiden naar alle EU-burgers, wat in strijd is met EU-regels.
Ook Nederland, VK en Duitsland zijn daarvoor vragende partij bij Europa. “We zien dat de instroom is gewijzigd, van de klassieke landen, naar landen uit Midden- en Oost-Europa en sinds de crisis ook vanuit landen in Zuid-Europa”, klinkt het op het kabinet van Bourgeois. “Voor die mensen die zich hier permanent willen vestigen, willen wij ook dat zij een inburgeringstraject volgen.”
Hervorming inburgering en integratie
De hervorming van het Vlaamse inburgerings- en integratiebeleid moest het stokpaardje Vlaams minister voor Inburgering Geert Bourgeois (N-VA) worden, maar de oprichting van het zogenoemde EVA (Extern Verzelfstandigd Agentschap) voor Inburgering en Integratie heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Het ging dan ook om er een erg verregaande hervorming. Alle afzonderlijke onthaalbureaus en integratiecentra werden ondergebracht onder één agentschap.
De hervorming viel niet in goede aarde bij de 34 verschillende organisaties uit de integratiesector. Zij vreesden dat door de samensmelting veel lokale, kleine initiatieven met jarenlange expertise zouden verdwijnen. Door de logge en grote ambtelijke structuur zou de organisatie ook de voeling met het terrein zelf verliezen en pakken duurder uitvallen dan de afzonderlijke organisaties. Daarnaast zouden duizenden vrijwilligers hun werk verliezen. "Die vrees is ongegrond", zegt minister Bourgeois, die zich sterk maakt dat niemand zijn job zal verliezen.
Doordat dit agentschap pas dit jaar echt van start is gegaan, is het moeilijk om na te gaan in hoeverre deze vrezen effectief gegrond zijn.
Bent u een goede modelvlaming?
Voorts onthouden we uit de afgelopen legislatuur de "betuttelde starterskits" voor gezinsherenigers uit Marokko, ontwikkeld door de Koning Boudewijnstichting. Bourgeois schetst kandidaat-migranten in de informatiebrochure een beeld van het land waarnaar ze willen immigreren. De Marokkaanse pers kon niet lachen met het initiatief. Volgens hen leek het alsof Bourgeois hen als "achtergesteld" beschouwde.
Zo wordt er in de brochures verteld dat "iemand psychisch of lichamelijk pijn doen, ook uw partner of uw kinderen, verboden is", en dat het leren van de taal en het zoeken van werk noodzakelijk is. De brochure stipt ook aan dat het in België niet de gewoonte is om bij de schoonouders in te trekken.
De "starterskit" was ook in de Belgische media goed voor een hele reeks komische, maar volgens Bourgeois "infantiele" initiatieven zoals onderstaande quiz.