Herbeleef 100 jaar radio in het Radiohuis in Leuven

Vandaag is het exact 100 jaar geleden dat er in ons land voor het eerst naar een radio-uitzending geluisterd kon worden. Die wereldprimeur vond plaats op het domein van het Koninklijk Paleis in Laken. In Leuven kunt u in het Radiohuis 100 jaar radio herbeleven in de interactieve expo "R100+".
© VRT - Jokko

De expo naar aanleiding van 100 jaar radio kan enkel in groep bezocht worden. Een gids ("omroeper") neemt je mee in een open en lichte ruimte waar vooral op beleving en interactie gemikt wordt. Een van de eerste dingen die je ziet wanneer je binnenkomt, is de "radiolijn", een lange rij met van links naar rechts exemplaren van de oudste tot de meest recente radiotoestellen (foto in tekst).

De eerste radio-uitzending komt er kort voor het begin van WOI (op 28 maart 1914) en wordt uitgezonden vanop het domein van het Koninklijk Paleis van Laken. Het hoofddoel van dat radio-experiment is communicatie te kunnen faciliteren met en in Congo. Wereldwijd zijn er op dat moment slechts 26 toestellen die de uitzending, het eerste van een reeks Paleisconcerten, kunnen ontvangen. Er zijn zware generatoren nodig om de elektriciteit op te wekken voor het "Télégraphie sans fil"-concert en 30 ingenieurs werken eraan mee. Ingenieur Marzi moet voor elk gebruik koolstofpoeder in zijn microfoon gieten. In de expo kunt u luisteren naar een reconstructie van die eerste uitzending.

© VRT - Jokko

Radio Belgique is eerste Belgische radiozender

De eerste Belgische radiozender is Radio Belgique. De zender wordt opgericht door de SBR (Société Belge de Radio-électricité), een fabrikant van radiotoestellen. Om de verkoop van de toestellen te stimuleren moeten er immers ook uitzendingen zijn om naar te luisteren. In 1923 is Léopold Bracony de eerste radiopresentator. Bracony is van opleiding een klassieke zanger. Momenten waarop er technisch iets misgaat, vult hij zelf op door een liedje te zingen.

Doorheen de expo zijn er touchscreens met daarop een tijdlijn waarop u allerlei fragmenten uit de geschiedenis van de radio kunt aanklikken en historische momenten (zoals bv. de eedaflegging van Koning Boudewijn) kunt herbeleven.

Het Nationaal Instituut voor Radio-omroep

In 1930 wordt het NIR opgericht, het Nationaal Instituut voor Radio-omroep, met Gust de Muynck als directeur en verslaggever aan Vlaamse kant. Aan Franstalige kant was Théo Fleischmann directeur van het INR. In 1931 wordt het eerste luisterspel uitgezonden. Het luisterspel gaat helemaal live. Geluiden worden ter plekke gecreëerd met "geruchtmakend tuig" (zoals het toen in een krant omschreven werd) en "de zes toneelen werden door paukenslagen gescheiden".

In 1935 is het rechtstreekse verslag van de begrafenis van koningin Astrid een mijlpaal in de geschiedenis van de radio. Er worden 35 microfoons, 23 versterkers en 1.500 meter kabel gebruikt en er zijn 42 ingenieurs en technici nodig om alles in goede banen te leiden. Een jaar later, in 1936, gaat de NIR met de eerste zendwagen op pad.

In Leuven kunt u ontdekken hoe een radiostudio er anno 1938 uitziet, met de originele toestellen uit het omroepgebouw van het NIR aan het Flageyplein in Elsene (foto in tekst). De studio's van de "pakketboot" van architect Diongre zijn optimaal uitgerust en de akoestiek wordt alom geroemd. Lang hebben de radiomakers echter niet kunnen genieten van de nieuwe technologie. Tijdens de oorlog wordt de radio ingezet als propaganda-apparaat.

© VRT - Jokko

Radio luisteren kan overal met transistorradio

Na WOII beleeft de radio zijn glorietijd, de tijd van de populaire luisterspelen. Bijna elk gezin heeft minstens één radio. In 1947 wordt de transistorradio uitgevonden. Radio luisteren kan vanaf begin jaren 50 overal en met de concurrentie van de televisie is dat geen overbodige luxe voor het medium. De transistorradio en de autoradio maken de radio mobiel.

De expo bevat transportkisten waarin oud en nieuw opname- en reportagemateriaal zit, gaande van zeer log, oud materiaal tot de moderne varianten.

Het chronologisch opgebouwde overzicht werpt bovendien een blik op de toekomst van de radio. Zo wordt de hybride radio persoonlijker, actiever en steeds visueler. In de digitale wereld is de radio op alle platformen (smartphones, tablets,...) terug te vinden.

Aan het eind van de expo kan de bezoeker zich nog in het "Theatre of the mind", een verduisterde ruimte, laten onderdompelen in een compilatie van 100 jaar radio in 10 minuten. Aan een bureau om de hoek kunt u de radiomaker in uzelf naar boven laten komen en zelf platen selecteren, aankondigen en met jingles werken (foto in tekst).

"R100+" vertelt op een bevattelijke manier het verhaal van een van de belangrijkste uitvindingen van de vorige eeuw. De vele audiofragmenten die u her en der kunt beluisteren activeren uw eigen herinneringen aan historische gebeurtenissen en uw levendige fantasie creëert zo mee de ervaring die deze expo is.

© VRT - Jokko

R100+

De expo is enkel in groep (maximaal 30 personen) te bezoeken. Info en reservaties via de website of info@r100plus.be. De rondleiding door een "omroeper" duurt ongeveer 90 minuten.

Het Radiohuis bevindt zich in de Boekhandelstraat 2 in Leuven.

Meest gelezen