Welke maatregelen nam de EU tegen de klimaatverandering?

Op het Europese vlak wordt eigenlijk al sinds de jaren ‘70 over milieubeleid nagedacht, vooral om de realisatie van de interne markt te bevorderen. Het is pas sinds begin jaren ‘90 dat men iets is gaan doen rond de klimaatverandering. Na de top in Rio in 1992, waarbij het Klimaatakkoord werd gesloten, besloot de EU dat ook zij in haar net gerealiseerde interne markt iets moest doen.

Heel wat kleinere initiatieven volgden, onder andere voor duurzame ontwikkeling, en implementatie in andere beleidsdomeinen. Ook op de jaarlijkse klimaattoppen van de VN probeerde de EU - samen met de VS - een voortrekkersrol te spelen.

In 2001 - na 9/11 - wordt stilaan duidelijk dat de VS zijn pijlen elders op gaat richten. Dit biedt de mogelijkheid voor de EU om een voortrekkersrol te gaan spelen. Langzaam werden verschillende beleidsmaatregelen ontwikkeld.

In 2005 werd dan het veelbesproken emissiehandelsysteem (ETS, emissions trading system) ingevoerd. Bedrijven kunnen uitstoot “aankopen” bij de Europese Unie, en dat is dan de hoeveelheid die ze dat jaar mogen gebruiken. Ze mogen hun overschot aan uitstoot ook verkopen aan andere bedrijven, want er is een plafond op hoeveel CO2 in totaal mag uitgestoten worden. De bedoeling is om in 2020 uiteindelijk 20% minder CO2-uitstoot te hebben dan in 1990.

Het systeem in de EU is het grootste emissiehandelsysteem in de wereld. Dit is een typisch voorbeeld van het normatieve gedachtengoed van de Europese Unie: door zelf een goed voorbeeld te stellen, hopen ze dat de rest van de wereld hen zal volgen. Zo is er onder andere in Australië al een voorzichtige opbouw van een emissiehandelsysteem.

Die doelstelling is geïmplementeerd in de 202020-strategie van de Europese Unie, goedgekeurd in 2009 en doorgevoerd in 2010. Tegen 2020 wil de EU 20% meer energie-efficiëntie, 20% van de energie uit duurzame energiebronnen en 20% minder CO2-uitstoot. Volgens critici buiten de Europese Unie zorgde de crisis - door heel wat faillissementen - ervoor dat die reductie van 20% zeer makkelijk gehaald wordt. Een reductie van 30% tegen 2020 zou tenminste een uitdaging zijn, aldus critici, waaronder de ontwikkelingslanden. De Europese Unie heeft namelijk de grootste historische verantwoordelijkheid wat CO2-uitstoot betreft.

Toen de EU in januari van dit jaar haar nieuwe klimaatplan voorstelde, rees er opnieuw een golf van protest. De bedoeling van de EU was om de CO2-uitstoot met 40% te verminderen tegen 2030. Milieubewegingen en groene parlementsleden protesteerden omdat een vermindering van minstens 55% noodzakelijk is om de temperatuur op aarde niet meer te laten stijgen dan twee graden Celsius.

Of de EU nog iets zal veranderen aan haar plannen, is weinig waarschijnlijk. De vraag is of ze, nu de economische crisis op zijn terugreis is, haar doelstellingen zal kunnen halen. Grote verschillen tussen de nieuwe en oude lidstaten kunnen dit proces aanzienlijk moeilijker maken.