Luister eens naar Chopin op zijn verjaardag

Dat begon al met de geboortedatum. Officiële documenten en veel biografen houden het op 22 februari 1810, maar hij en zijn familie kozen voor 1 maart, de datum van zijn doopsel. Een wonderkind was hij, want op 7 jaar schreef hij zijn eerste polonaise. Een jaar later gaf hij zijn eerste concert.

In 1830 was er ook in Polen een opstand tegen de Russische heersers. Chopin was op reis en wilde niet terug. Hij ging naar Parijs, bleef er en werd er uiteindelijk ook Fransman, geëerd Fransman.

Publieke optredens als virtuoos? Weinig. Zijn ding? Componeren en de salons van de hogere burgerij en adel. Hij speelde er voor allerlei hele en halve hovelingen. Ze droegen die droeve ziel op handen. Toch bracht hij er geen “salonmuziek” las ik ergens, wél “aristocratische muziek”. Da’s mooi samengevat. De gevoelige eenzaat koestert en verklankt er zijn melancholie. Niemand als hij kon de koelte van de regen zo warm van zijn piano laten druppelen. “J’aime beaucoup vos pleurs”, zei een bewonderaarster.

Hij kwam er ook barones en romanschrijfster George Sand tegen, gescheiden, twee kinderen. “Une amitié funeste”, schreef ze later. Niet in het begin. Bijna tien jaar waren ze een verliefd maar vreemd stel. Hij, de introverte artiest, zij, de sigaren rokende excentriekeling in mannenkleren. Maar zorgzaam.

Met zijn zieke ziel en zijn zieke lijf (tuberculose) trokken ze in de winter van 1839 samen naar Mallorca in de hoop dat zijn gezondheid er zou beteren. De eilanders moesten die zonderlingen niet, het weer was er niet beter, zijn toestand ging bergaf. Chopin schreef aan een vriend: ik liet drie dokters komen. De eerste zei dat ik zou sterven, de tweede dat ik aan het sterven was, de derde dat ik eigenlijk al gestorven was. Maar hoe dan ook componeerde hij er die 24 prachtige pianoschetsen gebundeld in zijn Preludes op. 28.

“Ze charmeren het oor, maar knagen aan het hart”, zei zijn geliefde George Sand. Ze keerden terug naar Frankrijk, ‘s zomers op haar domein in Nohant, ’s winters in Parijs. In die jaren beleefde hij het toppunt van zijn artistieke kunnen. Acht productieve én gelukkige jaren. Toen kwamen er gaandeweg conflicten en in juli 1847 uiteindelijk ook de breuk.

Het verteerde zijn hart. Maar ook de tuberculose deed dat. Toch trok hij nog eens naar Engeland en Schotland. Het was een ontgoocheling .Volgens hem vonden die Britten muziek geen kunst maar een beroep. Koortsig en verzwakt gaf hij in de Londense Guildhall voor Poolse emigranten zijn laatste concert. Nog geen jaar later - 17 oktober 1849 - overleed hij in Parijs. Zijn lichaam ligt begraven op Père Lachaise, zonder zijn hart. Dat ging, volgens de laatste wens van de Franse Pool, terug naar zijn echte vaderland.

Chopin in al zijn intimiteit een voorloper van de Franse impressionisten? Invloed op Rachmaninov, Skriabin en zelfs Debussy en Wagner? Ja, zeggen sommigen. Week, sentimenteel, eenzijdig? Dat zeggen dan weer anderen. Maar luister zelf eens naar de melodische variatie in die Berceuse (op. 57) of naar de harmoniek in de Barcarolle (op. 60), en beoordeel zélf het genie.

Roger Creyf

Klara herdenkt de grootmeester van het klavier een hele week lang in verschillende programma's. Meer info op Klara.be.