ElBaradei aangevallen tijdens referendum

Mohammed ElBaradei, het gewezen hoofd van het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie en een van de leiders van de oppositie, wilde in een arme wijk van Caïro zijn stem uitbrengen in het referendum.

Hij werd omringd door enkele honderden inwoners, onder wie  veel islamisten, die riepen dat ze niet van hem wilden weten en water naar hem gooiden. Toen ElBaradei daarop in zijn auto vluchtte, gooide de menigte stenen naar hem. Hij werd wel geraakt maar werd niet gewond.

Elbaradei schreef daarna op zijn Twitter dat het onverantwoord was een referendum te houden als de veiligheid niet verzekerd is. Hij was gekant tegen het referendum en de voorgestelde wijzigingen omdat hij vindt dat dat alles te vroeg komt. 

Het referendum, dat er relatief snel komt na het aftreden van dictator Hosni Moebarak, is een belangrijke test voor het democratiseringsproces.

11 februari 2011 was een historische dag voor Egypte. Nadat hij bijna 30 jaar aan de macht was geweest, moest president Hosni Moebarak aftreden. Honderdduizenden betogers die dagenlang het Tahrirplein bezetten, haalden hun slag thuis.

Maar meteen kwamen er ook twijfels. Toen de eerste euforie wegtrok, werd duidelijk dat de macht nu bij het leger lag. De Militaire Raad beloofde om slechts een tijdelijke rol te spelen en om een democratiseringsproces te begeleiden.

Daarom werd de grondwet opgeschort en het parlement, dat nog vol Moebarak-getrouwen zat, ontbonden. Het leger gaf een aantal juridische experts de opdracht om de wijzigingen voor de grondwet voor te bereiden. Die amendementen worden nu aan de bevolking voorgelegd in een referendum. Als die goedgekeurd worden, kunnen de voorbereidingen voor de verkiezingen starten.

• Elke president kan maximaal twee ambtstermijnen doen en om de vier jaar moeten er verkiezingen komen. Moebarak was 30 jaar aan de macht, hij liet slechts om de zes jaar een stembusslag plaatsvinden.
• De president moet binnen de 60 dagen na de verkiezingen een of meerdere vicepresidenten aanduiden. Moebarak heeft de belangrijke functie in 30 jaar aan niemand gegund.
• Als de president de noodtoestand afkondigt, kan dat maximaal voor een periode van zes maanden. Onder Moebarak was de noodtoestand bijna 30 jaar van kracht.
• De voorwaarden waaraan iemand moet voldoen om zich kandidaat te stellen voor het presidentschap, worden minder streng.

"Als de voorstellen worden afgekeurd in het referendum, dan zal de Militaire Raad per decreet moeten regeren", stond deze week in een verklaring van de legertop. Dat klinkt als een verkapt dreigement om de democratische hervormingen op de lange baan te schuiven als er een "neen" komt. In dat geval komen er dit jaar waarschijnlijk geen verkiezingen meer.

De vorige grondwet was er vooral op gericht om Moebarak zo lang mogelijk aan de macht te houden. Zo'n wantoestanden worden nu onmogelijk gemaakt. Maar toch is er een reële kans dat het "nee"-kamp het haalt bij het referendum. Velen, in de eerste plaats de jongere activisten die dagen op het Tahrirplein kampeerden, vinden immers dat het referendum er te snel komt én dat de voorgestelde hervormingen niet ver genoeg gaan.

Anderzijds vragen de Moslimbroederschap en de NDP, de partij van Moebarak, wel om vandaag "ja" te stemmen. Dat zijn de twee best georganiseerde partijen en hun analyse is ook dat zij er het meest bij gebaat zijn als er snel verkiezingen komen.

In elk geval kan het belang van de volksbevraging van vandaag moeilijk onderschat worden. Voor het eerst in decennia kunnen zo'n 40 miljoen stemgerechtigde Egyptenaren hun stem uitbrengen in eerlijk georganiseerde verkiezing (foto: gesluierde vrouwen wachten om hun stem uit te brengen).